Ötanazinin Bir Çeşidi Olan “Yardımlı İntihar” Nasıl Uygulanıyor? Türkiye’de Yasal mı?

Dünyada giderek yasallaşan ve doğuşu Antik Çağ’a dek uzanan ötanazinin bir çeşidi olan yardımlı intihar, günümüzde hala tartışılıyor. İntihar turizmi kavramını şekillendiren yardımlı intiharı, yasal olan bir ülkeye giderek gerçekleştirenlerin sayısı artıyor.

Eski Yunancada “güzel (iyi) ölüm” manasına gelen ötanazi, tıbben tedavisi mümkün olmayan bir hastalıktan muzdarip olan kişinin, dayanılmaz acılarına son vermek ismine denetimli bir düzenekle öldürülmesi manasına geliyor. Antik Çağ filozoflarının ve dinlerin şekillendirdiği bu kavram günümüzde üç farklı formda, bulunulan ülkenin kanunlarına bağlı olarak gerçekleştiriliyor. 

Aktif ve pasif ötanazinin akabinde uygulaması yasallaşan yardımlı intiharda; hekim, kişinin vefatına yol açacak bir ilacı reçete ediyor ancak tıbbi görevlilerin müdahalesi olmaksızın hasta kendi kendine bu ilacı alarak ömrünü sonlandırıyor. Türkiye’de uygulanımı kabahat sayılan bu metotları, yardımlı intihar hizmeti sunan tertiplerin bulunduğu İsviçre‘ye giderek talep etmek ve gerçekleştirmek intihar turizmi olgusunu gündeme getiriyor. 

Bu yasal öldürmenin tarihi nereye uzanıyor? 

Felsefe birçok alanda olduğu üzere ötanazi kavramına ait birçok tenkit ve katkıda bulunuyor ve bu kavramın tarihini şekillendiriyor. Antik Çağ düşünürlerinden Platon her ne kadar ruhun ölümsüz olduğunu savunsa da kişinin mevti kendisi için güzelse bunun neden engellendiğini soruyor.

Bir taraftan Yasalar isimli kitabında, ‘akılcı intihar’ kavramını değerlendirirken başka yandan tedavisiz hastalık ve sakatlıkların sonlanması için ötanaziyi gerekli bulduğunu ileri sürüyor.

Aynı periyot düşünürü Aristo, vatandaşın devlete üretmekle yükümlü olduğu, bu manada yaşamaktan kaçamayacağını savunurken sakat doğmuş çocukların öldürülmesinin (infantisit) yasal olmasını haklı buluyor. Hipokrat vaktine gelindiğinde, yeminde yer alan ötanazi yasağı Antik Çağ’da ötanazinin uygulanmadığına bir kanıt olarak kabul ediliyor.

Eski Roma’da Seneca, intiharın bir özgürlük olduğu kanısıyla “Bineceğim gemiyi, oturacağım meskeni seçiyorsam ölümümü de seçmeliyim.” diyerek kendini öldürüyor. Romalılar devrinde açılan hospis isimli terminal evresindeki hastaların palyatif bakımlarının yapıldığı misafirhanelerin birden fazla, dinî kuruluşlarca kapatılıyor ve Hristiyanlığın yükselişi ile ötanazi kavramından uzaklaşılıyor.

Reform ve Rönesans hareketlerinin akabinde Yeni Çağ’da ötanazi olgusu yeniden gündeme geliyor ve ötanazinin yasallaşması için çalışmaların başladığı 20. yüzyıla kadar tartışmalı halde ele alınıyor.

1970’li yıllardan sonra birçok ülkede Ötanazi Cemiyetleri kuruluyor. Ötanazi yanlılarının kurduğu “Hemlock Topluluğu”, ötanazinin yasalaşması için çalışıyor ve nihayetinde 1992’de Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) ve Avrupa Tabip Birlikleri ile Roma’da yapılan toplantıda tedavisi mümkün olmayan hastaların onurlu vefat hakkına sahip oldukları kabul ediliyor.

Ötanazi ve yardımlı intihar birebir kavramlar mı?

Ötanazi; ölümü hızlandırmak, ıstırabı hafifletmek için bilerek bir ömrü sona erdirme hedefiyle tabibin ilaç yahut tedavi uygulamasıdır. Hekim bunu çoklukla ölümcül bir enjeksiyon uygulayarak ya da hastayı yaşam dayanağından çıkartarak gerçekleştirir.

Eylem ne olursa olsun ötanazinin belirleyici özelliği, hastanın değil doktorun hayatı sona erdiren en son hareketi gerçekleştirmiş olmasıdır; pasif ve etkin ötanazi olarak iki tipi vardır. 

Yardımlı intihar ise doktorun, hastanın vefatını kolaylaştıracak hareketi yapması için hastaya intihar etme yolları hakkında bilgi ya da intihar etme araçları sağlayarak kişinin ömrünün öbür bir yardıma gereksinimi kalmaksızın sona erdirilmesi durumudur.

Yardımlı intihar, bir hekimin hastanın kendi ömrüne son verebilmesi hedefiyle verdiği ölümcül ilaçların istekli olarak hasta tarafından kullanılması yoluyla ömrün sona ermesini tanımlamak için kullanılmaktadır. 

Birçok kişi bu tabirlerin eş manalı olduğuna inansa da hastanın vefatına neyin yol açtığına odaklanan bir tarifin daha yanlışsız olacağı düşünülmektedir. İntihar sözünden de anlaşılacağı üzere, yardımlı intihar sonucunda hayatına son veren kişi, hastanın kendisidir. Yardımlı intihar, hastanın intiharına imkân sağlayan bir ilacı reçete etmeyi de içermektedir; sodyum pentobarbital bu alanda kullanılan en yaygın ilaçtır. 

Yardımlı intihar artık bir turizm sıkıntısı.

Alışılagelen turizm sanayisine ve turist kavramına ne kadar uzak olsa da çektikleri ızdırapların son bulması ismine, kendi ülkesinde yasal olmayan yardımlı intiharı tercih eden birçok hasta bulunuyor. Bu hususta kendilerine profesyonel danışmanlık ve hizmet verebilecek ülkelere seyahat eden birçok insan var. Bu ülkelerden en önde geleni de İsviçre.

İsviçre’de bu hizmeti sunan Dignitas, ‘onurlu yaşa, onurlu öl’ sloganı ile yola çıkan İsviçre maddeleri doğrultusunda kurulmuş bir dernek. Tertibin rastgele bir ticari çıkar gayesi gütmediği sadece üyelerine onurlu bir mevt sağlamak emeliyle varlığını sürdürdüğü söz ediliyor.

26 Eylül 2005’te Dignitas’ın uygulamalarını takip etmek üzere Alman girişimcilerin dayanaklarıyla Hannover’da da misal bir klinik kuruluyor ve bugün, bu iki dernek 69 farklı ülkeden 7100’den fazla üyeye sahip.

Konuyla ilgili iki sinema teklifinde de bulunalım: Birincisi, yerli bir imal: İşe Fayda Bir Şey

Diğeri ise Al Pacino’nun başrolde olduğu, gerçek bir öyküye dayanan Tabip Mevt sineması:

Benzer içeriklere buradan ulaşabilirsiniz: