İskandinav ülkeleri, soğuk ülkeler olmalarının yanı sıra gelişmiş adalet ve eşitlik sistemleriyle de öne çıkıyor. İskandinav ülkelerinin kimilerinde uygulanan ve “Para-Gün Sistemi” ismi verilen ceza sistemi de, vatandaşların eşitliği unsuruna dayanılarak geliştirildi. Pekala nedir bu gelire dayalı ceza sistemi?
Vatandaşların eşitliği unsuruna dayanılarak geliştirilen “Para-Gün Sistemi”, birtakım İskandinav ülkelerinde uygulanıyor. Bunlar; Finlandiya, Danimarka, İsveç, Hırvatistan, İsviçre, Almanya ve Makao. Sistem, ilk olarak Finlandiya’da uygulanmaya başlandı, akabinde İsveç ve Danimarka da gelire dayalı ceza sistemi olan Para-Gün Sistemine geçmeye karar verdi.
Sistem temel olarak; cezaya çarptırılan kişinin ödemek zorunda olduğu para ölçüsünü, kişinin elde ettiği yıllık gelir ve bakmakla yükümlü olduğu kişi sayısına göre ayarlıyor. Bu durum, varlıklı ve dar gelirli ortasındaki ceza eşitsizliğinin de önüne geçiyor.
Gelire dayalı ceza sistemi, eşitsizliği en aza indiriyor
Ceza, kişinin günlük net gelirinin %50 oranı dikkate alınarak hesaplanıyor. Bu nedenle sisteme para-gün sistemi ismi veriliyor. Ek olarak ceza, sadece kişinin günlük geliri baz alınarak değil, birebir vakitte bakmakla yükümlü olduğu kişi sayısını da kıymetlendirerek belirleniyor.
Kişinin temel hayat harcamalarının aylık 225 Euro olduğu varsayılıyor ve hatalının cezasının kaç günlük bir gelire denk gelmesi gerektiğine karar veriliyor.
İlk olarak 1921 yılında Finlandiya’da hayata geçen gelire dayalı ceza sistemi, hapis cezası gerektirmeyen kabahatlerde eşitlik unsurunu baz alarak şahısların cezadan eşit formda etkilenmesini hedefliyor. Emel, cezanın meblağını değiştirerek kişi üzerindeki tesirini eşitlemek. Yani aslında her ne kadar meblağ değişse de, cezayı alan herkesin canı birebir formda yanıyor.
Özetle; Para-Gün Sisteminde iki kişi tıpkı cezayı gerektiren bir cürüm işlediğinde, bu sisteme nazaran iki kişi de para-gün cezası kapsamında bedellendiriliyor. Birisinin gelirinin daha fazla olması durumunda ödemesi gereken ölçü da yükseliyor.
54 bin Euro’luk sürat cezası!
Andres Wiklöf isimli bir iş insanı, geçtiğimiz yıllarda Finlandiya’da 50 km/hız ile gidilmesi gereken bir bölgede 71 km/hızla gittiği için para cezasına çarptırıldı. Wiklöf’ün ödemesi gereken para ölçüsü Para-Gün Sistemine dayanarak 63 bin 240 Euro olarak belirlendi.
Bu kadar yüksek bir trafik cezası her ne kadar bize fazla gelse de, karar Wiklöf’ün yıllık geliri dikkate alınarak hesaplandı. Wiklöf’ün yıllık gelirinin 12 milyon Euro’nun üzerinde olduğu kestirim ediliyor. Şayet Wiklöf’ün yıllık geliri 50 bin Euro olmuş olsaydı, bu duruma nazaran ödemesi gereken ceza yalnızca 345 Euro olacaktı.
Cezanın herkes üzerinde bu kadar makus tesir bırakmasının yansımaları ise tabi ki hem halk hem de devlet tarafından farklı hallerde gerçekleşiyor. Halkın büyük bir çoğunluğu bu türlü bir ceza sisteminin girişimcilerin ülkeye yatırım yapmasını zorlaştırdığını hatta yüksek gelirli insanların Finlandiya’da yaşamasının mümkün olmadığını savunuyor.
Ancak devlet tarafından bakıldığında ise bu para-gün ceza sistemiyle birlikte, ülkedeki hata oranı azaldı ve hapishanedeki hatalıların sayıyı düştü.
