İyi deneme
Strateji oyunlarının, bilhassa de kallavi olanların, başka oyun tiplerinden biraz farklı bir tarafı var. Mesela şu 2010’lar Tomb Raider serisi Uncharted’lar kadar güzel miydi? Hayır ancak herkes oynadı yeniden de. Uncharted dediğin sonuçta 10-15 saat; bitiriyorsun, diğer bir şey oynuyorsun. Stratejide bunu yapmak daha güç zira bir oyuna kapıldığınız vakit milyor saat onu oynuyorsunuz. Yeni bir şeye kapılmak bir kenara, talih vermek bile sıkıntı.
Başarılı olanlar, oyuncuları tavlayanlar var. Sim City öldü, yaşasın Cities Skylines dedik (şimdi o da kendini öldürmeye çalışıyor fakat neyse). Master of Orion öldü, Galactic Civilizations geldi. O öldü, Sins of the Solar Empire geldi. O öldü Stellaris geldi. Lakin öteki yandan Hearts of Iron hâlâ orada. Europa Universalis hâlâ orada. Tüm kusurlarına karşın Total War’ları tahtından etmeye yeltenmek için kimse kesenin ağzını açmıyor bile. Ve de elbette Civilization hâlâ Civilization.
Çok uzun vakittir yeni Civ çıkmamasının ve Civ VI’nın pek de çok ilgi toplamayı başaramayan DLC siyasetinin verdiği fırsatı birkaç yıl evvel Humankind değerlendirmeye çalışmıştı. Uygun denemeydi, aslında kendince bir kitle de edindi ancak Civ’in yerini almanın uzağından yakınından geçemedi.
Maalesef tıpkı şey Millennia için de geçerli. Âlâ dokunuşları var, kendine has cazip tarafları var, tıbbın bağımlılık yapan olmasını sağlayan temelleri güzel çözmüş, güzel işlemiş fakat nihayetinde yetmemiş. 20-30 saatlik fevkalade bir keyif Millennia lakin onun sonrasında beşerde uyandırdığı en ağır his “Açıp bir Civ mi patlatsam ya…” oluyor.
Eskiden buralar daima dutluktu, üstüne plantasyon kurardık
Millennia büsbütün sandbox, yani rastgele bir senaryo modu vesaire yok. Giriyoruz, harita ne kadar büyük olacak, kıtalar mı olacak adalar mı olacak tek kesim mı olacak, üzerinde kaç uygarlık olacak onu belirliyoruz, akabinde da oynayacağımız uygarlığı ve rakiplerimizi seçiyor ve Taş Devri’nde oyuna başlıyoruz. Başlangıç seçenekleri hayli az. Lakin asıl nahoş olan taraf uygarlıklar ortasındaki farkların çok az olması ve hatta direkt istediğiniz uygarlıkla öbür bir uygarlığın bonuslarını seçerek de başlayabiliyorsunuz. Civ’de olduğu üzere uygarlık önderleri yok, farklı kent ve ünite dizaynları da pek yok. Hasebiyle oynanış çeşitliliği az. Millennia bu çeşitliliği diğer noktalardan artırmaya çalışmış, başarılı da olmuş sayılır fakat tekrar de ha Osmanlı seçmişsin, ha Aztek; hiçbir farkı olmayınca oyunun ömrü çok önemli düşürüyor.
Oyuna başladık. Başlangıç savaşçılarımızı sağa sola gönderiyoruz, yeni teknolojiler araştırıyoruz, keşif birliği yapıp daha süratli keşif yapmaya başlıyoruz. Hem kentimize hem de kentimizin etrafındaki topraklara bir şeyler kuruyoruz. Barbar kesiyoruz, başka fraksiyonlarla tanışıyoruz, yeterli geçinmeye çalışıyoruz, başaramıyoruz, didişiyoruz, topraklarımızı genişletiyoruz, didişecek öteki birilerini daha buluyoruz diye diye gidiyor oyun ve vakit mefhumunuzu unutturuveriyor. Dediğim üzere, 4x strateji oyunlarının bağımlılık yapan, çok acayip keyifli bir yapısı vardır ve Millennia da bu işi çözmüş. Akan saatleri fark edemiyorsunuz, başından güç kalkıyorsunuz.
Tarih yamulması
Güzel mekaniklerle kendince bir tat da katıyor çeşide. Örneğin çağlar. Oyuna Taş Devri’nde başlıyoruz, Tunç Çağı’yla devam ediyoruz, sonrasında ise yaşanan olayların ışığında tarih farklı akmaya başlayabiliyor. Mesela Tunç Çağı’ndan sonra olağanda Demir Çağı’na geçiyoruz lakin öncesinde bol bol tabiat mükemmeli keşfettiysek biraz farklı bir çağ olan Kahramanlar Çağı’na, çok kan döküldüyse de bir kriz çağı olan Kan Çağı’na geçiş yapıyoruz. Yahut ilerleyen devirlerde Roket Çağı’na da geçebiliyoruz, duruma nazaran Ütopya Çağı’na yahut Distopya Çağı’na da. Bu çağların değişen teknolojileri, farklı avantajları ve dezavantajları oluyor. Oyunun ömrünü uzatan, renk katan bir dokunuş lakin hani hangi çağa geçtiğiniz O KADAR da dağlar kadar fark yaratmıyor. Tesiri var muhakkak, yok değil fakat bir yere kadar yani.
National Spirits mekaniği var değinilmesi gereken. Bu bayağı tatlı. Bir şeyler yaptıkça Keşif, Askeri, Mühendislik vesaire puanı kazanıyorsunuz. Yavaş yavaş, insanı boğmadan açılıyorlar bunlar bu ortada, o da yeterli olmuş. Ve biriktirdiğiniz puanlarla ulusunuzun yönelimini seçiyorsunuz. Örneğin askeri olarak Roma lejyonları başında savunma yüklü seçkin üniteleri ön plana da çıkarabilirsiniz, Viking başında kalabalık ve yağmacı orduları da. Uzay yarışını da ön plana koyabilirsiniz pop kültürü de. Bunların hepsi farklı binalar, farklı bonuslar, farklı üniteler sunuyor ve değişik değişik şeyler seçerek oynaması zevkli sahiden.
Bir öbür değerli özellikse üretim sınırları. Diyelim kentinizin yanında buğday var. Kurdunuz üstüne tarlayı, buğday elde ettiniz, tebrikler. E bir de değirmen dikelim, hop un oldu o! E bir de fırın yapalım o vakit, hop ekmek! Meyve-sebzesinden madenine, hayvanından odununa, neredeyse her şeyin için komplike sistemler kurabiliyor ve büyük yararlar elde edebiliyorsunuz. Yalnız… İşin biraz suyu çıkıyor, fazla komplike hâle geliyor. Bir strateji oyununun komplike hâle gelmesini tenkit olarak yazmam tuhaf tahminen lakin şöyle anlatmaya çalışayım: Bu bahsettiğim tarlalar, değirmenler, fırınlar falan kente kurulamıyor. Kentin etrafındaki topraklara kurulabiliyor. Çimenliğe, kuma, dağa, ormana vesaire kurulabilecekler farklı. Ve bir yerden sonra işin içine elektrik, eğitim üzere üretebileceğiniz farklı kaynaklar da gerekiyor ve onları da kentten değil kentin dışındaki topraklardan üretiyorsunuz. Büyük bir kentin 25-30 altıgeni olabiliyor etrafında ve nasıl yorucu onları yönetmeye çalışmak anlatamam. Ve 25-30 da yetmiyor aslında, elektrik üretim yeri kurmak istiyorsunuz lakin tarlaya da gereksiniminiz var falan. Bir kenti besin başka kenti maden üretmekte kullanayım demek de çok işe yaramıyor zira kentler ortasındaki kaynak transferi hudutlu… Özcesi birinci başlarda zevkli fakat sonraları acayip külfet hâline gelen, kolaylaştırılması değil insancıllaştırılması gereken bir sistem.
Bir de değinmek istediğim şey… Birilerini dış görünüşüyle yargılamak güzel bir şey değil elbette fakat… Berbat arkadaş bu oyun ya. Civ VI’ya bakıyorum, Humankind’a bakıyorum, sonra bir de Millennia’ya bakıyorum… Yok vallahi. Teknik olarak hoş değil, sanatsal açıdan bir nanesi yok, arayüz dizaynları kazma, savaşlar zati komik derecede çağ dışı… İnsan biraz da göz zevki okşansın istiyor ya oyun oynarken…
Küçük bir kitle için
Olumsuz laflar ön plana çıktı üzere bu incelemede ancak ben ne bu incelemeyi üstlendiğime ne de onlarca saatimi Millennia’ya gömdüğüme pişmanım. Sonuçta o 20-30 saatte büyük keyif aldım ve çok da değerli olmayan bir oyunun 20-30 saat büyük keyif vermesi büyük muvaffakiyet nihayetinde. Civ oynamadıysanız önermem, evvel gidin Civ oynayın, o çok daha âlâ bir oyun. Ancak çok Civ oynadıysanız ve bir hava değişimi istiyorsanız güzel gelecektir. Lakin çok Civ oynadıysanız ve daha kalıcı bir hava değişimi istiyorsanız, burası orası değil. En azından şimdilik. Yayıncısı Paradox’un oyunlarını DLC’lerle büyütmeyi sevdiği malumumuz. Tahminen ileride…
