Hayatımızı kolaylaştıran en büyük teknolojilerden biri olan Bilgisayar nereden geldi hiç düşündünüz mü? Çağdaş diyebileceğimiz birinci bilgisayara ENIAC İsmi verildi. İngilizce açılımı Electronic Numerical Integrator and Computer olan bu aygıt, Türkçeye Elektronik Sayısal Entegreli Bilgisayar olarak çevriliyor.
Programlanabilir bir bilgisayar üretme gayesiyle yola çıkılan bu bilgisayarın imal etabı, hükümet tarafından finanse edildi. Orduyla yapılan kontrat ve Herman Goldstine’in idaresi altında 1943 yılında çalışmalarına başlanan ENIAC, şubat 1946’da tamamlandı. Gelin artık Eniac nedir, nasıl yapıldı ve ne maksatla kullanıldı bunlara bakalım.
Eniac nedir?
Eniac, ABD tarafından İkinci Dünya Savaşı sırasında inşa edilen birinci programlanabilir bilgisayardır. Amerikalı fizikçi John Mauchly, Amerikalı mühendis J. Presper Eckert ve Pensilvanya Üniversitesi Elektrik Mühendisliği Okulu’ndaki meslektaşları tarafından oluşturuldu. Bunun öncesinde mekanik hesap yapabilen şekilde bilgisayarlar üretilse de günümüz bilgisayarlarının atası diyebileceğimiz birinci bilgisayar ENIAC olarak kabul ediliyor.
Eniac ne gayeyle kullanıldı?
ENIAC, kozmik olarak kullanılma hayallerinden uzak bir bilgisayardı. Yalnızca top menzili kıymetlerini hesaplamak için özel olarak tasarlanan bu makine onu daha genel kullanışlı bir makine haline getirecek özelliklerden yoksundu. Talimatları makineye iletmek için kimi eklentiler kullanıldı. Böylelikle programlama tamamlandıktan sonra makine suratında çalışma avantajına varıldı. Ancak öteki bir kart okuyucudan yahut öteki mekanik aygıtlardan okunan talimatlar büsbütün elektronik ENIAC’a ayak uyduramadı. Bunun dezavantajı olarak her sorun için makine tekrar programlanmalıydı. Günümüzdeki teknolojiden çok uzak olan bu bilgisayarın tekrar programlanması ve hazır hale getirilmesi günler alabiliyordu.
ENIAC hakkında bilgiler:
- Karmaşık çalışan bir aygıttı.
- ABD ordusu için tasarlandı.
- Hükümete tam tamına 500.000 dolara mal oldu.
- İki buçuk yıllık emek sonucunda üretildi.
- Bir günlük işi 15 dakikaya indirdi.
- Binlerce kesim birleştirilerek ortaya çıktı.
- Vakum tüpü nedeniyle meseleler yaşadı.
- Savaşın sonuna kadar saklandı.
- Paralel hesaplar yapabildi.
- O vakit da donuyormuş.
- Güncellenerek daha güzel hale getirildi.
- 8 yıl boyunca daima olarak çalıştı.
Karmaşık olan yalnızca ismi değildi: Karmaşık çalışan bir aygıttı
ENIAC. 1940’larda inşa edilen Elektronik Sayısal Entegratör ve Bilgisayar’ın kısaltılmış ismiydi. Muhakkak ki o vakitler dünyanın en karmaşık elektronik sistemiydi. Tasarlandığı Moore Okulu’nun 135 metrekarelik bodrum katını doldurmuştu. 17.000’den fazla vakum tüpü, 70.000 direnç, 10.000 kapasitör, 6000 anahtar ve 1500 röle ile şimdiye kadar yapılmış en karmaşık elektronik sistemdi.174 kilowatt ısı üreten bu devasa makinenin kendine ilişkin soğutma sistemi de vardı.
Kazanma hırsı: ABD ordusu için tasarlandı
İkinci Dünya Savaşında büyük avantaj oluşturacağı niyetiyle tasarlanmaya başlandı. Lakin 3 yıl üzere bir müddette oluşturulan bilgisayar dahatamamlanmadan savaş sona erdi. Lakin ordu gücünü korumak için finanse etmeye ve bilgisayarı geliştirmeye devam etti.
Duyunca dudak uçuklatan cinsten: Hükümete tam tamına 500.000 dolara mal oldu
Eniac bilgisayarı, o vakit 500.000 dolara mal oldu. Günümüz parası ile düşünecek olursak yaklaşık 6 milyon dolar olarak hesaplanıyor. 25 tonluk bu bilgisayar inanılmaz derecede emek ve yatırımlarla yapıldı.
O bitmeden savaş bitti: iki buçuk yıllık emek sonucu tamamlandı
Eniac, birinci olarak Pensilvenya Üniversitesinde çalışırken Dr. John Mauchly tarafından icat edildi. 1940’larda elektronik hesap makinesi için kendi konsepti üzerinde çalışmaya başladı. Mauchly, İkinci Dünya Savaşı’nın bitiminden kısa bir mühlet sonra ortağı John Ekert’in yardımıyla Eniac’ı tamamladı. Bilgisayarı tasarlamak ve inşa etmek için iki buçuk yıllarını harcadılar. Bilgisayarın imali bitmeden savaş bitse de ABD ordusu, hidrojen bombası, hava varsayımı üzere hesaplamalar yapabilmek ismine finanse etmeye devam etti.
Vakit nakittir: Bir günlük işi 15 dakikaya indirdi
Amerikalıların meşhur lafı olan ‘’Zaman paradır’’ burda da tesirini hissettirdi. Bir çalışanın yapacağı süreçleri yalnızca 15 dakikada tamamlama yeteneğine sahipti. Çok sayıda anahtar ve kablodan oluşuyordu. Programlandıktan sonra çok süratli bir halde süreçleri tamamlasa da programlamak günler hatta haftalar alabiliyordu.
Modülden bütüne varıldı: Binlerce kesim birleştirilerek ortaya çıktı
Tamamlandıktan sonra, Dünya’nın birinci bilgisayarının 17.000’den fazla vakum tüpü, 70.000 direnç, 7200 diyot, 1500 röle ve milyonlarca el lehimli eklem içerdiği biliniyor. Devasa donanım özellikleri sayesinde Eniac, 5000 ekleme, 360 çarpma ve yaklaşık 40 bölme süreci gerçekleştirebildi.
Kusursuz değildi: Vakum tüpü nedeniyle sıkıntılar yaşadı
ENIAC, Dünyadaki birinci genel maksatlı bilgisayardı. Lakin birinci evrelerde vakum tüpü nedeniyle birtakım sıkıntılar yaşandı. Birinci yıllarda her gün birkaç tüp yanıyordu. Bu da çalıştığı müddetin yarısını götürmesine sebep oluyordu.
Varlığından kimsenin haberi yoktu: ENIAC savaşın sonuna kadar saklandı
Birinci programcıların bir kısmı bayandı. ENIAC’ı programlayan bu bayanların hepsi milletlerarası onur listesine girdi. Stratejik emeller nedeniyle hükümet, savaşın sonuna kadar ENIAC’ın varlığını büyük bir sır olarak sakladı. Sonunda ENIAC halka tanıtıldığında ABD ordusu tüm takıma değil yalnızca mucitleri olan John Mauchly ve John Eckert’ in ismini verdi.
Geniş kapsamlı olarak kullanılacak halde tasarlandı: Paralel hesaplar yapabildi
Bir dizi akümülatöre birlikte bağlanma yeteneği sayesinde, ENIAC paralel hesaplamalar yapabilme yeteneğine sahip oldu. Yani, birebir anda birden fazla süreç yahut hesaplama yapabiliyordu.
Donma atalarından gelenek: O vakit da donuyormuş
1943’de dizayndaki bir donma, başlangıçta bilgisayarın rastgele bir bellekte depolayamadığını gösterdi.
Yeniliklere devam edildi: Güncellenerek daha uygun hale getirildi
ENIAC, tamamlandıktan sonra birinci kapsamlı değişiklik 1938’de yapıldı. Bu güncellemeyle birlikte bellek biçimindeki depolamada ek geliştirme yapması sağlandı. Makul misyonlar için üç akümülatörle birlikte gelen yeni değişiklik suratını azaltsa da programlama mühletini büyük ölçüde azaltmıştı.
Hiç durmadı: 8 yıl boyunca daima olarak çalıştı
Birinci bilgisayar olarak kabul edilen ENIAC, Temmuz 1947’den Ekim 1955’e kadar daima olarak çalıştı. Daha sonra ikili bilgisayar olan EDVAC, ENIAC’ın yerini aldı.
