Yaz Akşamları Ortamda Satarsınız: Cırcır Böceklerinin Sesiyle Sıcaklığı Ölçebileceğiniz Eğlenceli Yöntem

Cırcır böceği ve sıcaklık sözlerinin yan yana geldiği tek yer yaz akşamları değil. Çok daha ötesi var: Cırcır böceği sesiyle sıcaklığı ölçmek! Güzel de nasıl?

Basit bir formülden yola çıkarak sıcaklığı ölçmenin eğlenceli yolunu sunan Dolbear Yasası aslında hayli değişik. Üstelik ortamlarda da satabileceğiniz havalı bilgilerden.

“Bir cırcır böceğiyle sıcaklığın nasıl ilgisi olabilir ki?” diye düşünüyorsanız merakınızı daha fazla artırmadan nasıl mümkün olduğunu anlatalım.

Dolbear Yasası’na nazaran cırcır böceklerinin çıkardığı ses, hava sıcaklığıyla kontaklı.

Amerikalı fizikçi Amos Dolbear’ın 1897’de ortaya attığı, cırcır böceklerinin sesiyle sıcaklığın ölçülebildiğini savunan yasanın formülü şu halde:

• T=50+(N-40)/4

Dakikada 40’tan fazla cırcır sesi duyulduğunda kullanılan bu formüde N, cırcır böceğinin 1 dakika içinde çıkardığı cırcırlama sesiyken T, Fahrenheit cinsinden hava sıcaklığını temsili. Formüle nazaran cırcır böceği sesinin sayısının her 4 artışında, sıcaklık da ortalama 1 derece Fahrenheit artış gösteriyor.

Spesifik sayılarla anlatalım:

30 derece, Fahrenheit cinsinden 86’dır. Bir cırcır böceği  bu esnada 86=50(N-40)/4 formülüne nazaran 96 kez öter. Yani dakikada 96 sefer öter de diyebiliriz.

Tam aksisi biçimde düşünecek olursak, 10 saniye boyunca bir cırcır böceğinin ötme sayısını sayıp 10 bulursanız bu sayıyı 6 ile genişletip dakikada 60 ötüş olduğu sonucuna varabilirsiniz.  T=50+((60-40)/4) denkelmin sonucuna nazaran T=55 Fahrenheit, yani 12.8 derecedir.

Cırcır böceklerinin tiplerine nazaran formül değişebiliyor.

İlk formülden sonra yapılan çalışmaların sonucunda cırcır böceklerinin farklı cinslerinde, farklı formül ortaya çıkabileceği anlaşıldı ama geneline baktığımızda aslında daima birebir. Formül üzerinden gösterecek olursak:

• T=a+(N-b)/c

Yukarıdaki formüldeki a,b,c harfleri; çeşitten tipe değişebilir. Ayrıyeten alışılmış ki bu sıcaklık ölçme metodu, %100 doğruluğa da sahip değil. Çevresel faktörlere nazaran değişiklik gösterebiliyor. Tekrar de hesaplaması eğlenceli ve doğruluk hissesi var.

Peki cırcır böceğinin sesi, sıcaklığa nazaran nasıl değişiyor?

Cırcır böceğinin cırcırlama suratının sıcaklığa nazaran değişmesinin nedeni, itidalli yahut “ektotermik” olmaları. Yani beden sıcaklıklarının, dış ortam sıcaklığıyla birebir olması.

Çıkardıkları ses, kasların kasılmasını gerektiriyor ve sıcaklık, kas kasılması için gerekli kimyasal tepkinin ne kadar süratli gerçekleşebileceğini belirliyor. Böylelikle kaslar sıcak havada daha süratli kasıldığından daha sık ses çıkarmaları sağlanıyor.

İlginizi çekebilecek başka içeriklerimiz: