Şehir Merkezlerindeki En İşlek Caddeler Neden Araç Trafiğine Kapatılıyor? Sebeplerini Öğrenince Şehir Planlamacılarına Hak Vereceksiniz
Her kentin bir ana caddesi vardır ve bu caddeler de çoklukla bir geçit merasimine konut sahipliği yapan, o kentin en işlek caddelerinden biridir. Pekala sizin kentinizde bir devir bu türlü olan ve sonrasında araç trafiğine kapatılan bir cadde var mı? Yanıtınız “evet” ise bir yandan da neden bu türlü bir şey yapıldığını merak ediyorsanız sizi içeriğimize alalım.
Arabaların, toplu taşıma araçlarının ve yayaların yer kaplama çabası ile dolup taşan kimi caddelerin araç trafiğine kapatılıp yalnızca yayaların kullanılmasının müsaade verilmesinin doğal ki epeyce mantıklı nedenleri var.
Sebebi ve örneklerini gördükten sonra “Adamların bir bildiği varmış.” diyeceksiniz.
Dünya üzerinde bu uygulamanın yapıldığı pek çok cadde var.
San Francisco’daki Market Street gösterilecek örneklerden biri. Yüzyıldır ağır bir cadde olan Market Street, 2009 yılında trafiği güzelleştirmek için farklı uygulamaların denendiği bir cadde oldu. Trafiği sakinleştirmek için öncelikle birtakım kısıtlamalar getirildi. 2020’de ise Market Street özel araçların yasaklandığı yer hâline geldi.
Bu uygulamadan sonra görüldü ki Market Street üzerindeki toplu taşıma rotalarında yüzde 6 ila 12 ortasında seyahat müddeti tasarrufu sağlandı.
Amsterdam da araç trafiğine kapalı caddeleri görebileceğimiz bir yer. Weesperstraat bölgesinde 1970’li yıllardan beri yol daraltma çalışmaları ile başlanan uygulamaya bir devir çok reaksiyon gösteren olsa da trafiği kapama fikrinden vazgeçilmedi ve 2022’de dört şeritli yol, kısmen iki şeritli yola indirgendi. 2023’te ise toplu taşıma ve acil durum araçları dışındaki araçların geçişi yasaklandı.
Türkiye’de de araç trafiğine kapatılan pek çok cadde var.
İstiklal Caddesi bunun en bilinen örneklerinden biri. Türkiye’nin en tanınan caddesi, 1990’da araç trafiğine kapatılarak büsbütün yaya yolu oldu. Akabinde tramvay sınırı geldi ve cadde, taşlarından binalarına kadar yenilendi.
Aynı durum Bursa Cumhuriyet Caddesi için de yaşandı. Bursa’nın araç trafiğinde en işlek caddelerinden Cumhuriyet Caddesi, 2004’te araçlara kapatıldı ve yalnızca yayaların kullanımına bırakıldı. İstiklal Caddesi üzere burada da yalnızca tramvay ulaşım aracı oldu.
Bunlar doğal ki sadece iki örnek. Türkiye’nin pek çok farklı kentinde birebir uygulamayı görmek mümkün.
İyi hoş beğenilen da en işlek caddeleri araç trafiğine kapatmaktaki emel ne?
Bir otoyola şerit eklemek orada daha fazla insanın araç kullanmasını teşvik ederken kent merkezinde araç şeritlerini azaltmak insanları orada araç kullanmaktan caydırıyor. Hatta bu durumun bir ismi da var.
1968’de Alman Matematikçi Dietrich Braess tarafından ortaya atılan “Braess’in paradoksu”. Paradoks, mevcut ana yolların kapatıldığında gelişmiş trafik akışının örneklerini açıklamak için kullanılıyor.
Araç trafiğine kapatılmasının nedenleri ortasında hava ve gürültü kirliliğini de önlemek var. Bu işlek caddelerin kentin göbeğinde olduğunu düşününce de mantıklı gelmiyor değil.
Bir anda yüzleri değişen caddeler oluyorlar.
Nedenler bununla da sonlu değil. Trafiğe kapatılan caddeleri gözünüzün önüne getirdiğinizde hepsinin birer alışveriş caddesine döndüğünü de görürsünüz. Bu durum aslında caddelerdeki perakende satışların araçsız da hayatta kalabileceğini gösteriyor.
Eskiden olsa herkes o caddeye araçla giderdi lakin artık görüyoruz ki hava ister sıcak ister soğuk olsun, hepimiz bir kahve içmek yahut yürümek için bile kendimizi o caddelere atıyoruz.
Araçsız caddelerin bir tesiri daha var lakin sanırız ki bu durum daha bizim için geçerli değil. Yurt dışı örneklerinde trafiğe kapatılan caddelerdeki bisiklet kullanımının da arttığı görülüyor. Bu da araç kullanımını azalttığı üzere birçok faydayı da beraberinde getiriyor.
Bulunduğunuz kentlerdeki trafiğe kapatılmış caddeler ve kentinizdeki tesirlerini yorumlara bekliyoruz.
Buraya kadar geldiyseniz okumadan gitmek istemeyeceğiniz başka içeriklerimize de göz atabilirsiniz:
