Savaşın Acı Gerçeğini Yüzümüze Tokat Gibi Çarpan Hikâye: Tam 4 Milyon Sivilin Hayatını Kaybettiği Vietnam Savaşı

Vietnam Savaşı, 1955-1975 tarihleri ortasında yaşanmış ve 20 yıl kadar sürmüş bir savaş. Sömürgecilik siyasetinin bir savaşa dönüşmesinin tarihteki en kanlı örneği. ABD’nin Vietnam Savaşı’na dahil olması ise bu savaşın boyutlarını önemli formda değiştirmiş. Gelin daima birlikte “Vietnam Savaşı’nın nedenleri nedir?” sorusunun yanıtına ve savaşın öteki ayrıntılarına bakalım.

Avrupa’nın 20. yüzyılda bile bitmek tükenmek bilmeyen sömürgecilik siyasetlerinin Asya’ya sıçraması bölgede öteki problemlerin ortaya çıkmasına neden oldu. Bilhassa Soğuk Savaş yıllarında var olan komünizm ve anti-komünizm rejimlerinin çatışmaları Vietnam’da da görüldü. Bu rejimlerin çatışmaları dış güçlerin desteklemesiyle kanlı bir savaşa dönüştü.

“Vietnam Savaşı ne kadar sürdü, nedenleri nedir, ABD’nin Vietnam Savaşı’ndaki tesiri ne?” üzere tüm soruların cevaplarını ve daha fazlasını Vietnam’da yaşananlardan başlayarak inceleyelim. 

Vietnam Savaşı’nı anlayabilmemiz için evvel Vietnam’da yaşananlara kısaca bakalım: Çin’den kurtulup Fransızlar’a yakalanma hikâyesi

Resmî adıyla Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti, Güneydoğu Asya’da ve Çinhindi Yarımadası’nda bulunuyor. Vietnam için küresel siyasetin kalbi olan noktada yer alıyor diyebiliriz. Ülke 2500 yıllık esaslı bir geçmişe sahip. MÖ 1. yüzyıldan 10. yüzyıla kadar olan vakit diliminde Vietnam Çin’in kesimi hâlindeymiş. Daha sonra Çin’e karşı bağımsızlık gayreti başlatmışlar. Bu çabayı kazandıktan sonra ise Vietnam’ın kendi kültürü gelişmeye başlamış.

Ancak bu bağımsızlık 19. yüzyıl başlarındaki Fransız işgaliyle kesintiye uğratılmış. Bu işgal ile Vietnamlılar “Fransız Hindiçini” ismiyle anılan bir Fransız kolonisine dönüşmüş. Olağan ki bağımsızlık uğraşı baştan başlamış ve Fransızlar’a karşı bağımsızlıklarını tekrar kazanmışlar. Fransız kolonisi olarak ekonomik taraftan fazlaca sömürüldükleri için bağımsızlık kazandıklarında halk yoksullukla karşı karşıya bırakılmış. 

Vietnam’ın birinci devlet lideri olan Ho Şi Min, bağımsızlık çabasının de öncüsü olmuş kıymetli bir isim. Fransa’ya karşı kazandığı muvaffakiyet sayesinde dünya siyasetinde de yer edinmiş. Tıpkı vakitte Ho Şi Min, Çin devlet adamlarıyla ortasının âlâ olmasıyla Vietnam’ın Çin’den silah takviyesi almasına da öncülük etmiş. Fakat bu muvaffakiyet Vietnam’ın kuzey ve güney olarak ayrılmasına mahzur olamamış. Kuzeyde Ho Şi Min önderliğinde bir komünist hükûmet varken güneyde ise Fransız dayanaklı bir anti-komünist hükûmet vardı. 

Tam da bu noktada Fransa’nın yanında ABD’de anti-komünist siyasetleriyle Güney Vietnam hükûmetini desteklemeye başlamış. Böylelikle Vietnam Savaşı’na gerçek giden yolun birinci taşları dizilmiş. Gelin artık Vietnam Savaşı’nın nedenlerine bakalım.

Vietnam Savaşı’nın nedenleri nedir? İkiye bölünmüş bir ülke…

• Vietnam’ın kuzey ve güney olarak ikiye ayrılmasına neden olan 1954 Cenevre Antlaşması
• Kuzey Vietnam’ın komünist önderliğini sürdüren SSCB’nin takviyesiyle Doğu Bloğuna, Güney Vietnam’ın ise anti-komünist akımın önderliğini sürdüren ABD’nin takviyesiyle Batı Bloğuna yakın olması
• Kuzey Vietnam’ın Güney Vietnam’a önemli hücumlar ve terör eylemlerinde bulunması

1955-1975 yılları ortasında süren Vietnam Savaşı’nın gerisinde üstte saydığımız üzere bir çok neden yatıyor. Bu nedenlere baktığımız vakit gözümüze ABD’nin savaşa dahil olması çarpıyor değil mi?

ABD, neden ve nasıl Vietnam Savaşı’na dahil oldu?

Vietnam Savaşı dediğimiz vakit zihnimizinde canlanan ülke çabucak ABD oluyor. Pekala neden? Nedenlerden ilki ABD’nin domino teorisi. Kuzey Vietnam’da yükselen komünist idarenin etraf ülkelere de sıçramasına pürüz olmak istemişler. Bunun tek tahlil yolu da Güney Vietnam’daki anti-komünist hareketleri desteklemekti. ABD silah yardımlarıyla Fransız takviyeli Güney Vietnam’a uzun yıllar boyunca silah yardımında bulundu. 

Diğer neden ise Fransızlar Vietnam’dan çekildikten sonrasına dayanıyor. Komünist niyetlere sahip topluluklar ile milliyetçi topluluk ortasında başlayan iç savaş ABD’nin bölgeye adım atmasının önünü açmış. Zira kuzeydeki komünist idaresi güneydeki anti-komünist idaresine saldırmaya başlamış. Bu nedenle ABD’de, güneydeki Vietnam askerlerini eğitmek için 16.000 ABD askeri göndermiş ve ABD askerleri evraklara nazaran hiçbir mücadeleye dahil olmamış. 

ABD askerlerinin sayısı 500.000’e çıktı ve ABD Vietnam Savaşı’ndan çekilme kararı aldı.

İlerleyen yıllarda bölgede ki ABD askerlerinin sayısı 500.000’e dayanmış. ABD topraklarında ise savaşa karşı protestolar artarak devam etmiş. Yani ABD halkı kendi askerlerinin uzak topraklarda savaşıp ölmesine karşı çıkmaya başlamış. Tıpkı vakitte artan savaş maliyetleri ABD idaresini zorlamaya başlamış. 

Tüm bunlara bakınca ABD “Vietnamlaştırma” stratejisi geliştirme eğilimine girmiş. ”Nedir bu Vietnamlaştırma?” derseniz, ABD’nin savaşma isteğinin azalmasıyla savaşın getirdiği bütün askerî sorumlulukları Güney Vietnamlılara bırakmaları diyebiliriz. 1973 yılında ABD Lideri Nixon, Kuzey Vietnam idaresine birtakım kurallar öne sürerek barış müzakereleri teklif etmiş. Bu kaideler:

• Savaş esirlerinin geri verilmesi
• Kuzey idaresinin güney idaresini tanıması
• Oluşabilecek uyuşmazlıkların memleketler arası komiteler tarafından çözümlenmesiydi.

Ancak tüm bunlara karşın 1975 yılında Güney Vietnam, Kuzey Vietnam tarafından ele geçirildi. 

Vietnam Savaşı’nı kim kazandı ve sonuçları ne oldu?

• Kuzey ve Güney Vietnamlılardan ölen sivil sayısının 4 milyonu aşkın olduğu kestirim edilmektedir.
• Yaklaşık 58 bin ABD askerinin ölmesiyle ABD’de savaş tersi insanların sayısı giderek arttı.
• 1975 yılında Kuzey ve Güney Vietnam birleşti.

Peki, ”Vietnam Savaşı’nı kim kazandı?” sorusunun karşılığına ise SSCB takviyeli komünist rejim taraftarı Kuzey Vietnam diyebiliriz. 

“ABD neden bu savaşı kaybetti?” sorusunun karşılığı ise aslında çok kolay.

ABD, Vietnam’da komünist rejime karşı olan mücadelesini kaybetti. Bunun bir çok sebebi var. Öncelikle bölge SSCB takviyeli komünist rejimlerle çevrelenmişti ve güneyde bulunan ABD askerlerine erzak yardımı yapılamıyordu. Birebir vakitte ABD vatandaşları savaş protestolarıyla idaresi güç durumda bırakıyordu.

Bunun yanı sıra güneye göç eden Kuzey Vietnamlılar batılı manada demokratik bir idareyle karşılaşacağını ummuşlardı. Fakat halkın beklentileri gerçekleşemedi. ABD güney topraklarında kapitalist sistemin en ağır halini uygulamaya koyup halkı sıkıntı durumda bırakıyordu. Kapitalist sistemi basitçe uygulayabilmesinin sebebi ise Güney Vietnam idaresinin rüşvet alarak çalışmasıydı. 

Bugünkü içeriğimizde Vietnam Savaşı’nı tüm taraflarıyla ele aldık. Asya’nın en kanlı savaşlarından biri olan Vietnam Savaşı, Vietnam tarihinin unutulmaz bir modülü olmuş ve 20 yıl süren savaşın izleri bu topraklardan hiçbir vakit silinmemiş. 

İlginizi çekebilecek öteki içeriklerimiz: