Mahfi Eğilmez’in Gündeme Getirdiği Skimpflasyon, Shrinkflasyon ve Greedflasyon Nedir? Enflasyondan Ne Farkları Var?

Mahfi Eğilmez’in gündeme getirdiği ekonomik kavramlar olan skimpflasyon ve greedflasyon nedir? Gelin birlikte inceleyelim.

İktisatçı, bürokrat ve müellif Mahfi Eğilmez, yazılarında ve X paylaşımlarında kullandığı üç kavramla dikkat çekti. Bu kavramlardan biri skimpflasyon, biri shrinkflasyon diğeri ise greedflasyon oldu. Pekala nedir bu üç kavram? Bildiğimiz enflasyondan farkları ne?

Mahfi Eğilmez’in gönderileri şöyleydi:

Eğilmez’in yazısına buradan ulaşabilirsiniz.

Öncelikle skimplfasyon ile başlayalım.

Skimpflasyon, aslında nostalji yapanların farkında bile olmadan dem vurduğu bir kavramdır. Özünde “aynı fiyata daha kalitesiz eser satmak” olarak tanımlanabilecek olan skimpflasyonda eserlerin içeriği değişir, kalitesi düşer. Örneğin birinci sınıf peynir değil de ikinci sınıf peynir kullanılmaya başlanır. Eskilerin sık sık lisana getirdiği “Nerede o eski kokulu domatesler?” sorusunun yanıtı da kısmen bu olguyla açıklanabilir: Türkiye’nin alım gücü düştükçe daha âlâ olan eserler yurt dışına satılırken bize tatsız, kokusuz, vitaminsiz domatesler kalıyor. Domates içeren eserlerde de bu domatesler kullanılıyor.

İkinci mevzu ise greedflasyon

Greed sözcüğü, İngilizce açgözlülük anlamına gelmektedir. “Nasılsa almak zorundalar” diye düşünen fırsatçılar, enflasyonla ya da kurla açıklanamayacak artırımlar yaparak greedflasyona neden olurlar. “Bırakınız yapsınlar, iktisadî ilerleme bireyin çıkarını maksimize etmesiyle olur” ideolojisinin kurucusu olan Adam Smith bile bu insanları görse “O kadar da demedik!” kaygısı. Beşerler almak zorunda olduğu ve nasılsa alacakları için enflasyonun iki katı fiyat artışları gördüğümüz eserler greedflasyondan etkileniyor. 

Bir de Shrinkflasyon kavramı var

Burada da eserin fiyatı yeniden birebir kalıyor, elbette bu fiyat sabitliği detaylara baktığımızda geçerli olmuyor. 100 gramlık eser 80 grama düşüp de fiyatı birebir kaldığında eserin kilo fiyatı aslında %25 artmış oluyor. Bu durumda fiyat artışı azalan gramajın ardına gizlenmiş oluyor. Bilhassa ekmek üzere eserlerde sık sık bu durum göze çarpıyor. Paketli eserlerde de evvel gramaj azalıyor, sonrasında maksi uzunluklar piyasaya çıkıyor. Piyasa düzelirse maksi paketlerden maksi ibaresi kalkıyor, maksi uzunluk standart hâle geliyor. Bir sonraki ekonomik darboğazda bu paketler de küçülüyor. 

Peki şu andaki durumumuz ne?

Hem eserlerin kalitesi düşüyor hem gramajları azalıyor hem de fiyatları artıyor. Bu durumda da açıklanan enflasyon ile algıladığımız enflasyon farklı oluyor. Bu yüzden de ekonomik külfetlerin yarattığı baskı, günlük hayatımızı da sayılarla tabir edilenden fazla etkilemiş oluyor. 

Yani özetle, her şey hem daha kalitesiz hem daha küçük lakin yine de bir şey almaya paramız yetmiyor.