Kedilerin, Orta Çağ Resimlerinde Ürkütücü Çizilmesinin Sebebi Neydi? Hayır, Yeteneksizlik Değil!
Orta Çağ tablolarındaki kediler, önemli manada tuhaf ve rahatsız ediciydi. Pekala bunun sebebi, devrin sanatkarlarının yeteneksiz olması falan mıydı? Donatello üzere isimleri düşününce ressamların yeteneksiz olduğunu söylemek için bin şahit gerekir. Aslında kedi fotoğraflarının bu türlü olmasının arkasında çok daha farklı bir sebep var.
Şeytan üzere varlıkları kötücül göstermek için bu türlü çizseler anlarız. Lakin kediler ne alaka? “O minnoş tüy yumaklarını kim sevmez ki? Bu formda resmetmelerinin elle tutulur bir sebebi olmalı.” diye düşünmeden edemiyor insan.
Bakalım Orta Çağ yapıtlarında gördüğümüz kedi tasvirlerinin korkutucu denebilecek düzeyde tuhaf çizilmesinin altında yatan sebep ne?
Kedilerin tuhaf çizilmesinin en büyük motivasyonu, dinî sebeplerdi.
Orta Çağ’da resmedilmiş kedilere bakarsanız “Bunu çizen, hayatında hiç kedi görmemiş olmalı.” diyebilirsiniz. Güya biri onlara kedinin tasvirini yapmış da onlar da kabataslak çizip boyamış üzere durur.
Mitolojide ilah olarak bile tasvir edilen kedilerin Orta Çağ’da düştüğü hâller, onlar ismine biraz küçük düşürücü olmuş olmalı…
Elbette nahoş yaratıklar olarak tasvir edilmelerinin bazı sebepleri vardı ve bu sebeplerin en önde geleni dindi. Daha spesifikleştirecek olursak, Katolik Kilisesiydi.
Hristiyanlıktan evvel kediler, kutsal sayılıyordu.
Hristiyanlık, Avrupa’da yaygınlaşmadan evvel kediler; eski Yunanlılar, Romalılar ve bilhassa Mısırlılar tarafından aşırı derecede sevilirdi ve kendi dinlerinde çoklukla ilahi kabul edilirlerdi.
İsa’yı öldürmekle suçlanan Musevilerin de kendini kedilere dönüştürerek Hristiyan meskenlerine gizlice girdikleri ve büyü yaptıkları düşünülüyordu. Apayrı bir cehalet seviyesi…
Üstelik kediler çoğunlukla “kadınsılık” ile ilişkilendirilirdi. Orta Çağ zihniyetinde bayanlar; günahkâr ve şehvetli olarak tanımlanıyordu.
Eh, bu durum Katolik Kilisesinin güzeline gitmedi natürel. Güya kediler “sapkın” davranışların en önemli örneğiydi ve eğitilmez, iğrenç yaratıklardı.
Kedilerin şeytanın yolundan giden varlıklar olduğu fikri hâkimdi.
Ayrıca o devirde “karanlık güçlere” inanma cehaleti daha fazla olduğu için kedilerin karanlıkta görme yetenekleri insanlara tasa veriyordu.
Bu çeşit bir “gece görüşü”, hayvanların İsa’nın ışığını göz arkası etmeleri ve şeytanın karanlığında yürümeyi seçmeleri manasına geliyordu. (Gülmeyeceğim..) İşte tüm bu sebeplerden kediler, sanat yoluyla cezalandırılarak nahoş ve garip formlarda çiziliyordu.
Daha evvel, Orta Çağ’daki bebeklerin garip bir halde resmedilişlerini ele almıştık. Bunun sebebi de dindi.
Eserlerdeki çocuk figürleri, ekseriyetle İsa’yı temsil ediyordu. İsa tasviri olmayanlar ise İncil’de var olanlarla kısıtlanmış bebek karakterlere dayalıydı.
Hristiyanlık inancında, dünyaya kusursuz olarak gelen İsa’nın büyüdükçe değişmediği ve her vakit tıpkı kusursuzlukta kaldığına inanılıyordu.
İşte tam da bu nedenden bebekler de yetişkinmiş üzere tasvir ediliyordu. Böylelikle bebek resmetmenin yaygın yolu hâline gelmişti. Ayrıyeten o periyotta sanatkarlar için gerçekçi ve idealize edilmiş biçimler pek değerli olmadığından ortaya üstteki üzere bebekler çıkmıştı.
İçeriğin tamamını okumak isterseniz aşağıya bırakıyoruz:
Orta Çağ ile ilgili öbür içeriklerimiz:
