IQ Değil, Banka Bakiyesi: Neden Bazı Ortalama Zekâya Sahip İnsanlar, Bazı Zekilere Göre Daha Fazla Para Kazanabiliyor?
Dünya, zekânın muvaffakiyetin anahtarı olduğuna inanan bir anlayışla dolu. Fakat bu yaygın inancın tersine; akıllı insanların her vakit güçlü olmadığının, hatta bazen “aptal” olarak nitelendirilen bireylerin onlardan daha başarılı olabildiği durumlar ortaya çıkabiliyor.
Peki, bu nasıl mümkün olabilir? Toplumsal medyada anlamsız hareketlerle milyonlar kazanan insanların yanı sıra akademisyenlerin ya da hekimlerin daha az kazanması, sizi de düşündürüyor değil mi?
Bu düşüncede yalnız olmadığınız üzere bunun neden bu türlü olduğunu kanıtlayacak bilimsel çalışmalar var. Araştırmadaki ayrıntıları okuyunca “Harbiden ya, galiba aptal olan benim?” diyebilirsiniz.
Bilimin gözünden: Zekâ ve zenginlik ortasındaki gerçek bağ
Zekâ ve finansal muvaffakiyet ortasındaki bağ, bilim dünyasında uzun müddettir tartışılan bir bahis. Genel kanı; yüksek zekânın, daha güzel problem çözme maharetleri ve analitik niyet yetenekleri sağlayacağı istikametinde. Fakat bu durum her vakit maddi muvaffakiyetle direkt bağlantılı değil.
Örneğin; birçok zekâ testi, soyut düşünme ve mantıksal akıl yürütme maharetlerini ölçer. Lakin bu maharetlerin, finansal muvaffakiyete direkt bir katkısı olduğunu gösteren net bir ispat yoktur.
Birçok araştırma, yüksek IQ’ya sahip bireylerin akademik ve mesleksel muvaffakiyetler elde etme mümkünlüğünün daha yüksek olduğunu gösterse de bu muvaffakiyetlerin, finansal yararla her vakit eş paha olmadığını belirtiyor.
Yapılan çalışmalarda, yüksek IQ puanlarına sahip şahısların daha yüksek eğitim seviyelerine ve itibarlı işlere ulaşma mümkünlüğünün daha yüksek olduğunu, lakin bu durumun her vakit daha yüksek gelirle sonuçlanmadığını ortaya koyuyor.
Bunun nedeni olarak ise akıllı insanların, bazen maddi yarardan çok entelektüel tatmin yahut toplumsal katkıya odaklanmaları ile itibarlı işleri seçmesi belirtiliyor.
Neden birtakım “aptallar” daha güçlü?
Bu fenomenin altında yatan bir başka faktör ise muvaffakiyetin yalnızca zekâya bağlı olmadığı, birebir vakitte şans, şahsî bağlar, çevresel faktörler ve ferdî motivasyon üzere ögelerin da büyük rol oynadığı gerçeğidir. Zekâ, bu faktörlerin sadece bir tanesi ve muvaffakiyete giden yolda başka faktörler de büyük değer taşıyor.
Aile kaynakları da çalışmalar da gösterilen bir öteki sebep. Aklınıza getirin varlıklı aileleri, artık de çocuklarını düşünün. Sizce, çocuklar zeki oldukları için mi varlıklı? Araştırma da tam bunu açıklıyor ve seçkin aile geçmişine sahip insanların sınıf avantajlarının, ayrıcalıklı ve en yeterli maaşlı işlere erişmede tesirli olduğunu varsayıyor.
Bu işin bir de pazarla(n)ma tarafı var.
Girişimciliğin de işin içine girdiği bu basamakta, aslında insanın kendisini pazarlaması, zenginliğini etkiliyor. Örneğin, neden gelecek kuşağı şekillendiren öğretmenler, yalnızca insanları eğlendiren futbolculardan daha az para kazanıyor?
Futbolcunun yerine model, toplumsal medya fenomeni ya da komedyen koyun. Öğretmenin yerine de akademisyen, avukat ya da hemşire. Bu türlü bakınca adaletsiz bir karşılaştırma üzere görünse de aslında gerçek kolay.
Sosyal medya fenomenleri, milyonlarca izleyiciye ulaşırken öğretmenin gün içerisinde ulaştığı öğrenci sayısı ortasında, Angelina Jolie ve ben kadar fark var. Bu da şu demek oluyor; milyonlarca göz, milyonlarca para demek. Bir de alışılmış bunun sponsorluk kısmı da sayılara eklenince, varlıklı olmamak elde değil.
Aslında işin özü şu; akıllı insanların tüm eforları derinliğe odaklanmakken, genişliğe çok az çaba göstermelidir. Petrol alanı bulan akıllı beşerler, petrol keşfine girerken aptal dediklerimiz onu nasıl dağıtacaklarını düşünüyor.
Bu strateji oyununun adil olup olmadığı başka bir tartışma konusu lakin bazen insan kurban olmaktansa akıllı olmayı da tercih edebiliyor.
Zengin olmak demişken tahminen bunlar da ilginizi çeker:
