Başka Bir Ülkeye Gittiğinizde Elinizde Şarj Aletiyle Kalmayın: Peki Neden Her Ülkenin Farklı Priz Girişleri Var?

Eğer yurt dışı seyahati gerçekleştirecekseniz gitmeden evvel bu içeriği okumanızda yarar var. Zira bildiğiniz üzere her ülkenin kendine has elektrik prizleri var ve hiçbiri bizimkine benzemiyor.

Hayatımızın vazgeçilmesi olan elektrik, gittiğimiz her yerde bize lazım olan bir şey. Diğer bir ülkeye seyahat ettiğinizde şayet hazırlıksızsanız muhtemelen prizleri görünce şaşırabilirsiniz.

Elektrik prizlerinin çalışma mantığı dünyanın her yerinde birebir olsa da prize bağlanan aygıtların dizaynları da ülkeden ülkeye farklılık gösteriyor. Peki lakin neden sizce bunun bir standardı yok?

Elektrik prizlerinin dünya genelinde farklı olmasının nedeni, elektrik sisteminde yatar.

1880’lerde Thomas Edison, George Westinghouse ve Nikola Tesla üzere mucitler, ABD’de dünyanın birinci çağdaş güç iletim şebekesini kurarak konutlara sağlanan voltajı 110 volt olarak belirledi. O devirde elektrikle çalışan aygıtlar, optimal performans için 110 volt halinde tasarlanmıştı.

Bu kıymet, ABD’de standart voltaj olmasına rağmen günümüzdeki elektrik sistemlerinde kullanılan gerçek voltajlara nazaran biraz düşük.

Diğer ülkelerde elektrik şebekeleri kurulmaya başlandığı vakitlerde, birtakım iyileştirmeler de ortaya çıktı. Avrupa’da elektriği 110 yerine 220 volt ile sağlamanın maliyet açısından daha avantajlı olduğu fark edildi. Daha yüksek voltaj, elektrik şirketlerine birebir gücü daha düşük akımla iletmelerine imkan tanıyor, bu yüzden de daha avantajlı kabul ediliyor. 

Bu da daha ince kabloların tercih edilmesine ve maliyeti yüksek olan bakırın tasarruflu bir halde kullanılmasına imkan sağlıyor.

Bu voltaj farklılıkları, ülkeler ortasındaki standartların belirlenmesinde de rol oynadı.

Başlangıçta ABD’deki prizlerin yalnızca iki tırnağı olup topraklama pimi içermediği bir nizam vardı. 1920’lerde mühendisler prizleri daha inançlı hâle getirmek için topraklama pimi konseptini geliştirdiler.

Bu topraklı prizleri birçok ülke süratle benimsedi fakat bunları zarurî hâle getirme konusunda çabucak bir birlik sağlanamadı. Örneğin ABD, bu prizleri kimi mesken aletlerinde kullanmaya başlamış olmasına karşın konutlarda standart hâline getirmeleri, 1971 yılına kadar sürdü.

Bu nedenle farklı ülkeler, emsal yenilikleri farklı vakitlerde kabul ettikleri için yıllar içinde kullandıkları priz tipleri de değişti.

Her priz elektrik prizi de değil.

Elektrik prizlerinde çoklukla bir faz ve bir nötr uç bulunurken topraklı prizlerde ayrıyeten yer yüzeyine ulaşan bir toprak ucu da vardır. Topraklama, bilhassa tüplü bilgisayar monitörleri üzere aygıtlarda biriken statik yükü yer yüzeyine aktararak elektronik bileşenleri korumak maksadıyla kullanılır. Sistem birebir olsa da Amerikan, İngiliz ve Avrupa priz tipleri dünya genelinde üç farklı priz sistemi örneği olarak karşımıza çıkıyor.

Hangi ülke hangi tip priz kullanıyor? 

Bunu kısa ve öz bir şekilde ele alacak olursak:

• A tipi prizler, Amerikan sisteminin temsilcisi olarak Kuzey Amerika, Orta Amerika ve Japonya’da yaygın olarak kullanılır. İçlerinde topraklama çizgisi bulunmaz ve Amerikan sistemi 100-127 volt, 60 hertz çalışır.
• B tipi prizler ise A tipi prizin topraklama sınırı bulunan versiyonudur ve NEMA 5-15 olarak isimlendirilir.
• C, E ve F tipi prizler, çağdaş Avrupa sisteminin temsilcisidir. C tipi priz en yaygın olanı ve Kıta Avrupası, Rusya, Türkiye, Asya ve Güney Amerika’da kullanılır. 2.5 Amper, 220-240 volt, 50 hertz bedellerinde çalışır.
• F tipi prizler, C tipi prizlerin topraklı hâle getirilmiş bir versiyonudur ve Alman sistemi olarak bilinir. 220-240 volt aralığında çalışır.
• E tipi prizler de C tipi prizlerin topraklı versiyonudur ve Fransa, Belçika, Polonya ve Çekoslovakya‘da kullanılır.

Ortak ve standart bir elektrik sistemine geçişin yaşanmaması, maalesef her ülkeyi kendine mahsus elektrik sistemiyle baş başa bıraktı. Şayet siz de bir seyahat planlayacaksanız, gideceğiniz ülkenin prizini göz önünde bulundurarak adaptörünüzü yanınıza almayı sakın ihmal etmeyin, bizden demesi.