Yüzlerce Yıldır Başına Gelmedik Felaket Kalmayan ‘Galata Kulesi’ Hakkında Pek Duyulmamış 9 İlginç Bilgi

Bugün İstanbul’un en tanınan turistik yerlerinden bir tanesi olan Galata Kulesi, yüzlerce yıl boyunca fetih başta olmak üzere pek çok savaş görmüş ve sayısız badire atlatmıştır. Tahminen birden fazla vakit yanından öylesine geçip gittiğiniz Galata Kulesi hakkında kimilerini birinci sefer duyacağınız bilgilere gelin yakından bakalım.

Bugün Türkiye Cumhuriyeti’nin ve Avrupa’nın en değerli kentlerinden olan İstanbul, uzun yıllar Osmanlı İmparatorluğu’na başşehirlik yapmasının yanı sıra daha evvel buradaki yazımızda da anlattığımız üzere tarih boyunca pek çok farklı medeniyetin gözdesi olmuştur. Buraya ayak basan her medeniyet de kendinden bir iz bırakmıştır. İşte Galata Kulesi, bunlar ortasında en kıymetlilerden biridir.

Galata Kulesi yüzlerce yıl evvel yapıldı. İstanbul’un fethi başta olmak üzere sayısız savaş gördü, pek çok sarsıntı atlattı ve tekraren defa restore edildi. Kolay bir müşahede kulesi olarak yapılsa da tarih boyunca pek çok farklı emelle kullanıldı. Bugün bir müze olarak kullanılan İstanbul’un en tanınan turizm yeri Galata Kulesi’ne gelin yakından bakalım ve kimilerini birinci kere duyacağınız enteresan ayrıntılarını görelim.

Galata Kulesi hakkında kimilerini birinci defa duyacağınız sıra dışı bilgiler:

• Galata Kulesi aslında periyodu için kaçak bir yapıdır.
• Fatih Sultan Mehmet olmasa Galata Kulesi yıkılırdı.
• Tarihi boyunca pek çok farklı maksatla kullanıldı.
• Her onarıldığında mimarisi biraz daha değişti.
• Galata Kulesi’nin içi, dışından bile daha etkileyici.
• UNESCO Süreksiz Dünya Mirası listesindedir.
• Galata Kulesi, Türk kültürünün ayrılmaz bir kesimidir.
• Oyunlarda bile Galata Kulesi var.
• Hezârfen Ahmed Çelebi, Galata Kulesi’nden atlamıştır.

Galata Kulesi aslında devri için kaçak bir yapıdır:

Galata Kulesi, devrin Bizans İmparatoru Justinianos tarafından kestirimi 507 yılında bugünkünden daha kısa bir fener kulesi olarak yapıldı. 13. yüzyılda Bizans ile ittifak yapmış olan Cenevizliler, Haliç bölgesinde bir koloni kurmuşlardı. Pera ismi verilen bu koloni içerisinde yer alan Galata Kulesi’nin doruğunda o devir bir haç bulunduğu için Turris Sancte Crucis yani Kutsal Haç Kulesi olarak anılıyordu.

Cenevizlilerin Bizans İmparatorluğu’nun başşehri Konstantinopolis’te bir kolonileri olsa da savaş merkezi olarak kullanmaları yasaktı. Cenevizliler buna aldırmadı ve imparatorluktan müsaade almadan Galata Kulesi’ni yükselterek bir müşahede kulesi haline getirdiler. Tabii çok geçmeden iki devlet ortasında 14. yüzyılın birinci yarısında bir savaş yaşandı. Yapılan muahede sonrası Galata Kulesi ve etrafı Cenevizlilerin denetimine bırakıldı.

Fatih Sultan Mehmet olmasa Galata Kulesi yıkılırdı:

1453 yılının 29 Mayıs günü Bizans İmparatorluğu yıkıldı, yeni bir çağ başladı ve Konstantinopolis sonsuza kadar Türklerin eline geçti. Fetih ile birlikte Cenevizliler, Galata Kulesi ve etrafından oluşan kolonilerini hiçbir direniş göstermeden Türklere teslim ettiler. Doğal kılıç hakkı gereği birtakım askerler Galata Kulesi’ni de bir Hristiyanlık merkezi olduğu için tahrip etmeye kalktılar.

Neyse ki Türk ordusunun başında dünyanın en başarılı kumandanı ve siyasetçisi olan Fatih Sultan Mehmet vardı. Galata Kulesi’nin zirve bölgesinin tahrip edildiğini öğrenen Fatih çabucak bir ferman yayınladı ve tahribatı durdurdu. Tahrip edilen bölge onarıldı ve zirvedeki haç yerine bir Osmanlı Bayrağı asıldı. Yani Fatih üzere tarihe saygılı bir adam olmasa tahminen bugün Galata Kulesi diye bir yer olmayacaktı. 

Tarihi boyunca pek çok farklı hedefle kullanıldı:

İlk yapılış emeli bir fener kulesi olarak kullanılmak olan Galata Kulesi, Cenevizliler tarafından müşahede kulesi olarak kullanıldı. 16. ve 17. yüzyıllarda savaş esirleri için bir hapishane oldu. 18. yüzyılda yangın kulesi olarak hizmet vermeye başladı. 1794 yılındaki büyük yangın sonrası kulenin üst kısmında bir kahvehane açıldı. 19. yüzyılda yine yangın kulesi oldu. 20. yüzyıldan sonra ise turistik bir merkez haline geldi. Galata Kulesi bugün bile İstanbul’un en beğenilen turizm merkezlerinden bir adedidir. 

Her onarıldığında mimarisi biraz daha değişti:

Galata Kulesi birinci yapıldığında daha kısaydı, Cenevizliler tarafından yükseltince daha uzun bir kule haline geldi. Büyük sarsıntı sonrası 1510 yılında tekrar onarıldığı sırada uzunluğu yükseltildi, hatta bu izler hala üzerinde durmaktadır. 17. yüzyılda gözlemevi olarak kullanılmadan evvel bir dizi tamirat daha geçirdi.

27 Temmuz 1794 tarihli büyük İstanbul yangınında ise Galata Kulesi oldukça hasar aldı. Uzunluğu kısaltıldı ve farklı bir mimari usulde yenilendi. Çıkmalar ve sofalar bu devirde eklenmiştir. 1831 yılındaki yangın ve 1875 yılındaki fırtına sonrası yine onarılması gerekti. Daha sonra pek çok sefer onarılmasına karşın çatısını saymazsak bugünkü görünümünü bu periyotta kazanmıştır. 

Galata Kulesi’nin içi, dışından bile daha etkileyici:

Galata Kulesi bugün 11 katlı bir yapıdır. Bu katların biri bodrum, biri taban, biri ise asma kat. Binanın gövdesine yapışık taş merdivenleri vardır. Tavanının altıgen biçimde olması dikkat caziptir. Üçüncü kat duvarlarında Zağanos Paşa Kulesi’ne benzeyen bacaları vardır. Galata Kulesi’nin güney duvarları hücumlara dayanması için daha kalın inşa edilmiştir. Pencerelerin biçimleri, top kullanmaya uygun biçimde tasarlanmıştır. Yani bu yapı kültürel özelliklerinin yanı sıra birebir vakitte da taarruzlara dayanacak tıpta bir yapıdır. 

UNESCO Süreksiz Dünya Mirası listesindedir:

27 Haziran 2013 tarihinde Galata Kulesi, Dünya Miras Komitesi tarafından Ceneviz Ticaret Yolu’nda Akdeniz’den Karadeniz’e Kadar Kale ve Surlu Yerleşimleri isimli seriye dahil edilerek UNESCO Süreksiz Dünya Mirası listesine dahil edildi. Galata Kulesi, video haritalama tekniği kullanılarak her ulusal bayramda ya da kıymetli günde kutlama yapmak ya da farkındalık yaratmak maksadıyla farklı renklere büründürülür. 

Galata Kulesi, Türk kültürünün ayrılmaz bir kesimidir:

Galata Kulesi’nin tarihi kıymetinin yanı sıra kültürel pahası de tartışılmaz. Rezmi ve Gelibolulu Mustafa Âlî üzere Osmanlı divan şairleri sık sık bu yapıdan bahsederler. Cemal Süreya, Sezai Karakoç, Ümit Yaşar Oğuzcan üzere çağdaş Türk şairlerinin yapıtlarında de Galata Kulesi’ni görmek mümkün. 

Ermeni asıllı Osmanlı ressamı Garabet Yazmacıyan pek çok yapıtında Galata Kulesi’ni resmeder. İbrahim Safi’nin Galata Kulesi’ni resmettiği iki farklı yapıtı vardır. İstanbul’da geçen tüm dizilerde ve sinemalarda kesinlikle Galata Kulesi ile karşılaşırız. 

Oyunlarda bile Galata Kulesi var:

Assassin’s Creed: Revelations oyununu oynadıysanız ana karakter ile Galata Kulesi’ne tırmanmışsınızdır. Forge of Empires oynarken karşınıza Galata Kulesi çıkar. Byzantine: The Betrayal oyunu öyküsünün bir kısmı yeniden burada geçer. Türk imali Sabotaj oyununda da yeniden Galata Kulesi tasviri ile karşılaşmak mümkün. 

Hezârfen Ahmed Çelebi, Galata Kulesi’nden atlamıştır:

17. yüzyıl Osmanlı periyodunun en kıymetli alımlarından bir tanesi olarak kabul edilen Hezârfen Ahmed Çelebi hakkında anlatılanlardan büyük bir kısmı rivayet olsa bile yine de kendisinin sahiden de uçma denemeleri yaptığı biliniyor. Bunlardan en ünlüsü ile Galata Kulesi’nden yaptığı denemedir. Bir cins uçuş sistemi ile kuleden atlayan Hezârfen Ahmed Çelebi, binlerce metre süzülmüş ve sağ salim Üsküdar’a inmiştir.

İstanbul’un en kıymetli turizm yerlerinden bir tanesi olan Galata Kulesi hakkında kimilerini birinci defa duyduğunuz sıra dışı bilgilerden bahsettik. Umuyoruz ülkemizdeki tüm tarihi eserler bu formda korunur ve yüzlerce yıl daha insanlığın ortak mirası olarak bizimle olmayı sürdürür.