‘Yaşlı Kokusu’ Dediğimiz Kokunun Sebebi Ne? Hayır, Hacı Yağı veya Naftalin Değil

‘Yaşlı kokusu’ denince hepimizin burnuna belli bir koku gelir. Hayır, hacı yağı yahut naftalin kokusundan bahsetmiyoruz; bu koku, ne sürüldüğünden yahut ne giyildiğinden bağımsız olan ve nitekim de yaşlıların beden kimyasallarından gelen bir koku.

Özellikle bayram ziyaretleri deyince aklımıza gelen bu spesifik koku, kimilerimizin dehşetli düşü olabilir. Üstelik Japoncada bir ismi bile var: “kareishuu”. 

Peki, yaşınızı ne kadar saklamaya çalışırsanız çalışın kaçamayacağınız  ‘yaşlı kokusu’ olarak zihnimizde yer etmiş koku neyden kaynaklanıyor? 

Yapılan bir çalışmada, gözleri bağlı denekler, yaşlı kokusunu ayırt edebildi.

Gözleri bağlı deneklerin bulunduğu bir deneyde, kokuya dayalı yaş kestirimi yapmaları istendi. Terle ıslanmış koltuk altı pedlerini koklayan gönüllüler, hangi kokuların yaşlılara ilişkin olduğunu kolayca söyleyebildiler.

Üstelik, daha evvelki araştırmalarla birleştirildiğinde yeni bulgular; hayvanların hasta ve ölmekte olanları tanıma biçimlerini, evrimsel atalarından miras kalan bir yetenek olan, kokuya nazaran birinin yaşını ölçmebildikleri bir yetiye sahip olduklarını gösteriyor. 

Aynı; beşerler olarak bizim de yaşlıların kokusunu ayırt edebildiğimiz üzere fareler, kara kuyruklu geyikler, su samurları, baykuşlar ve tavşanlar üzere kimi hayvanlar; genç ile yaşlıları koku yoluyla ayırt edebiliyor.

İnsan bedeninin kokusu, çeşitli deri bezlerinin aktivitesine ve salgıladıkları unsurların bakterilerle etkileşimine nazaran yaşla birlikte değişir.

Özellikle ergenlik ve yetişkinlik devrinde faal olan sebum, cildi kayganlaştırmak ve su geçirmez hâle getirmek için yağ bezleri tarafından salgılanır. 

Aynı formda, koltuk altı ve genital bölge üzere yalnızca birkaç yerde bulunan apokrin ter bezleri de ergenlik periyodunda hızlanır. İnsan bedeninin her yerinde bulunan ekrin ter bezleri ömür uzunluğu berrak, kokusuz, tuzlu bir sıvı salgılar.

Tüm bu sıvılar, havaya karışan daha küçük, kokulu moleküllerle parçalandığında kokmaya başlar. Ciltte ne kadar ter varsa, bakterilerin parçalanması için o kadar kimyasal üretiliyor demektir. 

Yaşlılar, hayatın başka devirlerinde görülmeyen bir kimyasal salgılıyor.

Journal of Investigative Dermatology’deki makalede; 22 bireyden oluşan bir öneklem incelendi ve yaşlıların derilerinin, havaya maruz kalınca Omega-7 doymamış yağ asitlerini özgür bıraktığı ortaya çıktı. Bu da 2-Nonenal adındaki bir bileşen hâline geliyordu ve yaşlılık dışında hayatın hiçbir devrinde salgılanmıyordu.

Dolayısıyla ortaya ‘yaşlı kokusu’ dediğimiz; çocuklardan, gençlerden ve yetişkinlerden farklı bir koku çıkıyor ve böylelikle o kokuyu garipseyebiliyoruz. Aslında, oldukça doğal ve büsbütün kimyasal kaynaklı bir koku.