Vietnam, bu yıl içinde yürürlüğe sokacağı yeni yasa ile tüm toplumsal medya kullanıcılarından kimlik doğrulaması yapmasını isteyecek. Anonim hesaplar, Vietnam’da tarihe karışacak. Uygulama, öteki ülkeler için de referans kıymeti taşıyabilir.
Sosyal medya platformlarında gerçek ismini kullanmak yerine takma isim yahut uydurma isim kullanan sayısız hesap bulunuyor. Bu anonim hesaplar, yıllardır sadece toplumsal medya kullanıcılarını değil, hükûmetleri de bir tartışmanın içine sokmuş durumda.
Bu tartışmanın temel nedeni ise çok kolay: Anonim hesapların kime ilişkin olduğu, şayet kullanıcı gereğince dikkatli ise çoklukla tespit edilemiyor. Bu hesaplardan yapılan paylaşımlar, hükûmet aleyhine uydurma gündemler oluşturabiliyor. Yani sorun gizli gerçeklerin açığa çıkarılması değil, asıl sorun dezenformasyonun engellenememesi. Tabii bu risk nedeniyle bilhassa toplumsal ağlardaki hakimiyetini artırmak isteyen hükûmetler, anonim hesaplara karşı önlemler almaya başlıyor.
Bu tedbirlerin son örneği, Vietnam’dan geldi:
Vietnam, 2023’ün sonuna kadar yürürlüğe girmesi planlanan Telekomünikasyon Yasası Değişikliği’nin bir modülü olarak, anonim toplumsal medya hesaplarının önüne kanunla geçiyor. Yeni yasa değişikliğiyle toplumsal medya kullanıcılarından kimlik doğrulaması yapmaları istenecek.
Ayrıca bugüne kadar kimliği doğrulanmamış hesaplardan da yeni düzenlemeye uyması ve doğrulama yapması zarurî tutulacak. Yani Vietnam’daki her toplumsal medya kullanıcısı, kendi kimliğine bağlı hesapları kullanacak.
Hükûmet, bu değişikliğin gerekliliğini “internet dolandırıcılığını engellemek için” olarak sunmuş durumda. Öte yandan ülke, geçtiğimiz yıl geçersiz olduğu belirlenen hesapların, toplumsal medya platformları tarafından 24 saat içinde kapatılması zorunluluğunu getirmişti.
Uzmanların yorumu ise farklı:
BBC’nin aktardığına nazaran pek çok uzman, toplumsal medyadaki dezenformasyon ve artan nefret telaffuzunun Güneydoğu Asya’daki hükûmetler için korku olduğunu belirtiyor. Vietnam hükûmetinin de dijital alan üzerinde daha fazla denetim sağlamak istediği tabir ediliyor.
Türkiye’de anonim hesaplara karşı alınan tedbirler neler?
Türkiye’de anonim hesap açmayı, bu hesaptan paylaşımlar yapmayı yahut etkileşimde bulunmayı engelleyen (elbette ziyanlı ve makûs emelli olmayan paylaşımlar) bir kanun bulunmuyor. Öte yandan anonim hesaplara yönelik geçmişte siyaset arenasında birtakım talepler de gelmişti.
Şubat 2022’de MHP Kırıkkale Milletvekili Halil Öztürk, hazırladığı kanun teklifi ile anonim yahut düzmece hesapların, “Türk devletine düşmanlık ettiğini” belirtmişti. Öztürk, düzmece hesap açanlara altı aya kadar mahpus cezası, bu hesaplarla “bilerek yanlış haber yayma” yahut “aracılık edilmesi” durumunda 2 yıldan 5 yıl kadar mahpus cezası verilmesini öngörmüştü.
Türkiye’de anonim hesaplar nasıl tespit ediliyor?
Anonim hesapların gerisindeki gerçek kişi, kolluk kuvvetlerinde tespit edilemez ise devreye direkt toplumsal medya platformları sokuluyor. Türkiye, aslında bir manada bu nedenle toplumsal medya platformlarının ülkemize temsilci atamasını mecburî tutmuştu.
1 Ekim 2020’de yürürlüğe giren 7253 sayılı kanun* ile tüm toplumsal medya platformları, Türkiye’ye temsilci atamak zorunda kaldı. Temsilci atamayan toplumsal medya platformlarına reklam yasağı getirileceği söz edilmişti. Her platform, reklam yasağı riski nedeniyle temsilcisini atadı.
İşte bu temsilciler, hükûmetin toplumsal ağlardaki hesaplar ve paylaşımlar hakkındaki taleplerini kıymetlendiren bireyler oldu. Rastgele bir ihlale yönelik yapılan müracaatlar, temsilciler tarafından bedellendiriliyor, en geç 48 saat içinde olumlu yahut olumsuz karşılık sunuyor.
Twitter tarafından sunulan Şeffaflık raporuna nazaran Türkiye, Temmuz – Aralık 2021 tarihleri arasında 16’sı ‘acil’ olmak üzere 418 kere bilgi talebinde bulundu. Tıpkı devirde 4284 sefer hukuksal talepte bulunuldu, 62 hesaba ve 540 Tweet’e erişim pürüzü getirildi. Twitter’ın şimdiki şeffaflık raporları, bu bilgilere yer vermiyor.
