Bizler çatal ve kaşıkla yerken bile üstümüze yemek dökerken Uzak Doğulu beşerler nasıl oluyor da yemeklerini iki çubuk ortasına sıkıştırıp dökmeden yiyebiliyor?
Diyelim ki dökmeden yiyebiliyorlar, pekala neden çatal bıçak varken çubukla yemek yiyerek kendilerine adeta “Çin işkencesi” ediyorlar?
Covid-19 salgınından beri Asya mutfağıyla çok dostça münasebetler kurduğumuz söylenemez. Hiç duymak istemeyeceğiniz değişik yemeklerinin içeriğine değinmeyeceğimize kelam vererek bugün Asyalıların neden chopstick olarak da bilinen çubuklarla yemek yediklerine göz atalım.
Neredeyse tüm Uzak Doğu ülkelerinde farklı isimlerle isimlendirilen bu çubukların anavatanının Çin olduğu kabul ediliyor. Şaşırdık mı?
Bizim chopstick olarak bildiğimiz yemek çubukları; Çin, Japonya, Tayland, Vietnam, Kore, Tayvan, Filipinler, Moğolistan, Endonezya, Malezya, Singapur üzere ülkelerde kullanılıyor.
Her ne kadar ilkel görünse de çubuklar, Çinlilerin büyük buluşlarından biridir. 3000 yıl önce keşfettikleri bu çubuklara o devirde “kuaizi” ismini vermişler. MS 10. yüzyılda Shang Hanedanı periyodunda, beşerler süratli manasına gelen “kua” sözünün yanına bambu manasındaki “zhu” sözünü de ek etmişler.
Japonya’ya mahsus olarak da bu çubuklara “hashi” yahut “waribashi” denilirken Kore’de de “jeotgarak” ismi veriliyor.
Çatallar 1500’lü yıllarda, günümüze daha yakın tarihte ortaya çıkmıştı.
1500’lü yılların başında periyodun Fransa Kraliçesi Catherine de Medici, vermiş olduğu davetlerde çatal kullanımının ne kadar kolay olduğunu anlatıyor. Çinliler ise yemek yemek için farklı bir alternatif keşfedeli asırlar olmuştu.
Çubukların nasıl oluştuğuna dair bir kestirime nazaran 2500 yıl öncesinde kıtlık ve savaşla çaba eden ülkenin iktisadı de çöküyor ve büyük buluşlarına kapı aralanıyor.
Çin’de yaşanan kıtlık nedeniyle fetihlere başlayacak olan halka İmparator, savaş aleti yapabilecek metaller de olmadığı için bir davette bulunuyor. Davete uyan halk elinde ne kadar metal eşya varsa devlete getiriyor. Halkın elinde metal hiçbir eşya kalmadığı için de bambu ağaçları kullanarak araç gereçler yapıyorlar ve muhtaçlıklarını bu türlü karşılıyorlar.
Halk, uzun mühlet bambu ve tahta çubukları kullandıkça buna alışıyor ve jenerasyondan nesile bir kültür olarak aktarır hale geliyor.
Her ülkede birebir materyalle yapılmıyor.
Her ülkenin kültürüne nazaran vakitle bu çubukların gereçleri ve formu de değişmiştir. Alta hakikat incelen çubukların uçları yuvarlaktır. İnsanların dilini ve dudaklarını zedelemek, masadan yuvarlanıp yere düşmek üzere riskleri olmaması için formunu bile dahice düşünmüşler.
Kore’de başka ülkelerden farklı olarak pirinç, güveç ve çorba üzere kimi sulu yemekler kaşıkla, öteki yemekler ise chopstick’lerle yeniyor.
Bazı uzmanlara nazaran çubukları kullanırken insan bedeninde 30’dan fazla eklem, 50’den fazla kas harekete geçiyor.
Çubuk kullanmanın parmakların çevikliğine ve beynin gelişmesine son derece faydalı olduğu görülmüş. Yemekler çubukla yavaş yendiği için de doyma hissine ulaştırarak zayıflatıcı ve formda tutan bir tesir sağladığı söyleniyor. Japonların uzun ömürlerinin sırrı burada gizli olmasın?
Tarihsel gelişimi dışında yemeğe duydukları hürmet da çatal, bıçak üzere aletlerin kullanımını engelliyor.
Uzak Doğu’nun garip kültürleri ortasında yemeklere çatal ve bıçak üzere kesici aletlerle dokunmak, yemeğe saygısızlık olarak addedilmesi var. Dizi ve sinemalarda çoklukla tabaklarında her şeyin doğranıp getirildiğini görmüşsünüzdür.
Bu parçalama işlemi, yemekler tabaktayken yapılmıyor. Ayrıyeten bu hürmetten ötürü yemekleri uzun müddet pişirmiyorlar. Bir nevi hatır için değil de hürmet için çiğ tavuk yiyorlarmış.
Kuru fasulye ve pilava kaşık daldırmanın zevkine hiç varamayacakları için onlar ismine üzülsek de kültürlerine ebediyen hürmet duyuyoruz. Yeniden de 21. yüzyılda kaşık kıymetlendirilebilir bir seçenek, bizce.
