Romantik İlişkilerde Hissettiğiniz Şeylerin Gerçek Aşk mı Yoksa Takıntı mı Olduğunu Anlayamama Durumu: Limerence

İlk görüşte aşkın olup olmadığı her vakit tartışılmıştır lakin en son ne vakit birine âşık oldunuz? Ya da ne vakit birine ilgi duydunuz? Hoşlandığınız kişiyi birinci gördüğünüzde hissettiğiniz heyecan, tutku ve sevgi, aşk değil “Limerence” olabilir!

Romantik ilişkilerde hissettiğimiz hisler, alakanın durumuna nazaran bağımlılık yaratabilme potansiyeline sahip. Bilhassa partnerimizle yahut hoşlandığımız bireyle ilk tanıştığımız zaman sadece onu düşünmek, ona nazaran hareket etmek ve adımlarımızı onsuz atmamak isteyebiliriz. Heyecanımıza ve hayranlığımıza yenik düşüp etrafında pervane olduğumuz periyotlar kesinlikle olmuştur. Pekala sizce bu durumlar her vakit memnunluk veriyor mu?

Kendimizle ve karşımızdaki şahıslarla kurduğumuz münasebetlerde, her gün yeni bir farkındalık kazanmaya devam ediyoruz. Üstte bahsettiğimiz şeyleri düşününce, içimizin kıpır kıpır olması gerekir fakat o denli durumlar vardır ki bu heyecan ve mutluluklar bazen “aşk” değil “limerence” durumu olabiliyor.

“Limerence” temelinde kendisini aşk üzere gösterse de aslında aşkın tam karşıtı bir durum.

Limerence terimi, birinci kere 1970’li yıllarda psikolog Dorothy Tennov tarafından ortaya atıldı. Tennov’a nazaran kimi insanların yaşadığı aşk tecrübesi, duyguların ağır olarak hissedilmesiyle birlikte yaş, cinsiyet, kültür yahut diğer rastgele bir özellikten bağımsız bir formda yaşanması durumuna deniyor.

Bu his karmaşasında “limerence” ve “limerence objesi” olarak iki karakter bulunuyor. Limerence, devamlı limerence objesini düşünür; onu olduğundan daha yeterli görme eğilimindedir ve devamlı bir hasret hâlindedir. Ondan diğer bir şey düşünemez hâle gelir ve bu hisler, limerence kişisinin gündelik yaşantısını bile etkileyebilir. Birinci görüşte aşk üzere görülse de limerence ve gerçek sevgi birbirinden çok farklıdır.

Limerence ekseriyetle kendisini bu çeşit durumlarda gösterebilir:

• Kişinin karşısındakini idealize etmesi ve onu her hâliyle harika görmesi
• Çevresel etmenlerin daima limerence nesnesini hatırlatması
• Limerence nesnesi tarafından reddedilme korkusu
• Limerence nesnesinin, limerence bireyinin hislerine karşılık verip vermemesine bağlı olarak ruh hâli dalgalanmaları yaşaması
• Limerence nesnesine hoş ve cazibeli gözükebilmek için yüksek efor sarf edilmesi
• Limerence bireyinin ağır his durumundan ötürü yanlışsız ve yanlışı ayırt etmede zorlanması

Yani bir münasebette görülen tüm kırmızı bayrakların (red flag) yeşil bayrak (green flag) olarak görülmesi durumu da diyebiliriz.

Aşk, insanı doyuma ulaştırırken; limerence, kişiyi gerçeklikten uzaklaştırır.

Aşkın tarifini nasıl yaparsınız bilmiyoruz lakin aşk, bir his olarak kabul edilir. Fakat limerence ise bir tecrübedir. Kendi içinde farklı evreler barındıran limerence, kişiyi sıhhatsiz bir alaka olarak gözükse bile bağlantısı için çabalayan, partnerini kaybetmek istemeyen ve daima onun istekleri doğrultusunda hareket eden birine dönüştürür. 

Bu evrelerden birincisi Attachment/Infatuation (bağlanma/sevdalanma) evresidir. Kişi, pek de ilgi duymadığı biriyle münasebet kurmak ister. Zira kaybedecek bir şeyi yoktur ve münasebet yürümezse bitirebilir. Olaylara mantıklı bakabilir. Vakit geçtikten sonra partnerini tanımaya başlar ve kişisel özelliklerini beğendikten sonra onun özel olduğunu düşünür. Onun yanında kendisini inançta hisseder. Duygusal bir bağ kurmaya çalışır ve ne kadar ortak özellikler varsa bu duygusal bağ ona nazaran güçlenir.

İkinci evre ise Crystallisation (kristalleşme) evresidir. Kişinin partnerine duyduğu sevgi daha da güçlenir ve onu ne kıymetine olursa olsun savunmak ister. Hayatının onunla daha renkli olduğunu düşünür ve onu kaybetmek istemez. Kendi inançlarından vazgeçmeye başlar ve partnerinin inançları doğrultusunda düşünmeye başlar.

Üçüncü ve son etap ise Deterioration (bozulma) evresidir. Bağlantıdaki tutku, itimat ve sevgi azalmaya başlasa bile ilişki bitmez; çünkü partnerinden uzaklaşma fikri bile onda panik hâli yaratır. Daha saldırgan bir ruh hâline bürünebilir, partnerini kontrol etme muhtaçlığı duyabilir ve münasebetini birdenbire resmileştirmek isteyebilir.

Zamanla toksik bir hâl alan ve kişiyi gerçeklikten uzaklaştırmaya başlayan limerence durumu nasıl aşılabilir?

Ne yazık ki birçok insan limerence durumunu deneyimleyebiliyor. Âşık olmasanız bile, partnerinizden kopmak ve ilgiyi bitirmek birden fazla vakit acı verici olabilir. Fakat bunun üstesinden gelebilmek için birkaç tahlil yolu var.

• Önce kendinizi sevmeyi öğrenin. Sevilmeye kıymet olduğunuzu kendinize daima hatırlatabilirsiniz.
• Kendinize karşı dürüst olun. Partnerinizin size yaşattığı şeyleri düşününce kendinizi suçlamanız pek doğaldır. Fakat yapan bir tenkit ile kendinize baktığınızda olayın aslını daha âlâ kavrayabilirsiniz.
• İyileşmenin vakit alacağını unutmayın. Her düzgünleşme beraberinde acıyı da getirir. Acı çekmekten ve güzelleşmekten korkmayın.
• Değişmekten kaçınmayın. Unutmayın ki yaşadığınız birçok his size vaktinde ziyan veren hislerdi. Hislere nasıl baktığınızı değiştirmek, sorunun kökenine inmeyi daha da kolaylaştırır.
• Sadece kendi hislerinizden sorumlu olduğunuzu kendinize hatırlatın. Bağlantıda olup olmamak kıymetli değildir, hislerimizden her vakit kendimiz sorumluyuz. Karşımızdaki kişinin hisleri bizim sorumluluğumuz altında değildir.
• Kendinizi tanımaya çalışın. Tanımaya başladıkça neyi neden yaptığınızı daha yeterli anlayabilirsiniz.

Sonuç olarak limerence ile gerçek aşkı ayırt etmek sıkıntı olabilir. Gerçek aşk daha sakin, uzun vadeli ve sağlam bir temele dayalıdır, limerence ise ekseriyetle daha tutkulu ve bazen toksik olabilir. Bu türlü bir durumda kesinlikle uzman bireylerden yardım almayı ve farkındalığınızı geliştirmeyi unutmayın.