Konu sarsıntı olunca akıllara pek gelmeyen ancak bizler için her an hayatlarını tehlikeye attıklarını bildiğimiz bedelli madencilerimizin kullandığı bu prosedür, çok sayıda hayat kurtardı ve kurtarmaya da devam ediyor.
Arama kurtarma çalışmalarında halk olarak hemen her imkânı seferber etmiş bulunmaktayız. Bu imkânlardan biri de madenlerde kullanılan birtakım fonksiyonel imar ve temellendirme prosedürleri.
Bu yazımızda, madencilerimizin kendi madenlerinin güvenliği için kullanımına sık sık başvurdukları domuzdamı metodunun arama ve kurtarma uğraşlarında nasıl kullanıldıklarına değineceğiz.
Domuzdamı, çökme ihtimali olan tavan benzeri alanlara sağlam bir temel inşa edilmesi usulüne verilen isim.
- Görselimiz, ABD’nin Maine eyaletinin Harpswell kentinden. Irmak üzeri bir köprünün çökmesinin önlenmesi için domuzdamı tekniğine başvurulmuş.
İnşa edilen bu sağlam temeller, 120x20x20 ve 80x20x20 ebatlarında yatay biçimde ve jenga blokları gibi üst üste yerleştirilen tahta modülleri olacak formda ayarlanıyor.
Aralarındaki açılar ve boşluklar pürdikkâtle ayarlanan bu tahta modülleri, çökecek alan bırakmadığı ve üstteki yapının çökebileceği boş alanı doldurduğu için madenlerin tavanlarında sıklıkla tercih ediliyor. Bu temelin çökemiyor oluşundaki asıl sebep, üstteki tavanın tartısını tüm kesimlerine eşit olarak dağıtıyor oluşu. Bu sayede tartı makul noktalara odaklanmıyor ve çökme ihtimali sıfıra indiriliyor.
Bu sistem, yalnızca halihazırda sağlam yapılarda kullanılan yahut uygulanabileceği yerler kısıtlı olan bir formül değil. Emsal bir halde, çoktan çökmüş olan enkazların belli kısımlarına domuzdamları yerleştirerekten daha fazla çökmeleri önlenebiliyor. Bir öteki deyişle, bu sayede enkaz altında kalan kimselere yanlışsız güvenli yaşam tünelleri açabilmek ve mağdurları canlarını yakmadan enkazlardan kurtarabilmek mümkün.
Mağaralarda tavanın çökmesini önleyen bu fonksiyonel sistem, deprem bölgelerinde de kullanılıyor.
3 bine yakın madencimiz 6 Şubat 2023’te Amasra’dan, Manisa’dan ve Zonguldak’tan facianın gerçekleştiği maden tesisinin önünde bir ortaya geldiler. Talepleri ve maksatları, sarsıntının en fazla hasar verdiği 10 vilayetimize gönderilmekti. Çünkü az evvel bahsettiğimiz domuzdamı usulü üzere çeşitli tekniklerle hayat kurtarabileceklerine inanıyorlardı, veyahut kurtarabileceklerini biliyorlardı.
Nitekim kıymetli madencilerimiz, karşılarına çıkan tüm zorluklara ve yollardaki yoğunluklardan ötürü ortaya çıkan engellere rağmen sarsıntı alanlarına ulaşmayı başardılar.
Tabii sadece sarsıntı bölgelerine ulaşmayı başarmakla da kalmadılar. Şimdi bilmediğimiz sayıda kişinin hayatlarını kurtarmayı da başardılar.
Görsel, depremden 90 saat sonra Zonguldak taş kömürü madencilerimiz tarafından kurtarılan bir vatandaşımıza ve madencilerimize ilişkin olduğu üzere, domuzdamı idaresinin fonksiyonelliğine delil teşkil eden sayılı olaydan bir adedini gözler önüne seriyor.
Özetle, kurtarma çalışmalarında kullanılabilecek en aktif metotlardan biri çok vakittir gözlerimizin önündeydi ve büyük ihtimalle kullanımı için daha uygun bir yer ve vakit dilimi bulunamazdı.
-
Kaynaklar: Maden Mühendisleri Odası, Türkiye Taşkömürü Kurumu Genel Müdürlüğü
