Türk mitolojisinde apayrı bir yeri olan yırtıcı tabiatın ürkütücü sesine sahip kurtları düşünürken, gözünüzün önüne bir dolunayın önünde başı üstte durarak uluması geldi mi?
Dolunayla özdeşleşen kurtlar, neden bu vakitlerde ulur ya da bu türlü bir şey yoksa bile neden bu fikir hakimdir? Bu da yalnızca insanların geçmişten günümüze yarattığı bir efsaneden mi ibaret?
Bugün bile karşılığını bilmediğimiz bu durum, tarihten bugüne efsanelere husus olan, jenerasyondan nesile aktarılan kıssalar ortasında yerini almış durumda.
Ulumayla ilgili çeşitli “efsane”leşmiş fikirler var; Ay’da bir arkadaşı olduğuna dair fikirden, Ay’ı yeryüzüne indirmelerine kadar…
Kurtlar, sürü psikolojisi yüksek ve vefalı hayvanlardır. Bu da arkadaşlarını aramaları ile alakalı çeşitli fikir getiriyor. Kime sorsak tahminen de bu haklı çıkarımı yapar. Genelde köpek familyası birbirlerini uluyarak çağırdığı için, kurtlar için de bu durum kabul görmüştür. Lakin gerçek aslında bu türlü mi?
Bu kıssanın gerçekle alakası bulunmuyor. İşin aslı ise şöyle:
Kurtlar, aradıkları arkadaşlarından çok yemek için avlayacakları canlılar ve tüylerine yapışmış olan rahatsız edici pirelerden tasa duyarlar. Pekala bu olay dolunay vaktine nasıl denk geliyor diye düşünebilirsiniz. Bahisle ilgili yapılan birçok çalışmada, kurtların ulumasıyla Ay’ın hareketleri ortasında hiçbir ilişki tespit edilememiştir. Yani, gökyüzünde dolunay yerine hilal olsa da uluyorlar.
Peki ulumalarını neden dolunayla ilişkilendirmişiz?
Doğada en küçüğünden en büyüğüne kadar aklınıza gelebilecek her canlı, iletişim kurmak için ses çıkarıyor. Biz beşerler konuşabiliyoruz ancak hayvanlarda bu bağlantı, yalnızca sahip oldukları sesler aracılığıyla gerçekleştiriliyor. Kafalarını kaldırarak gökyüzüne karşı ulumaları, uzaktaki familyasını çağırma ritüeli olarak anlaşılabiliyor. Başını üst kaldıran kurtlar için de birçok mit ve efsanede “Ay’a sesleniş” yaptıkları söylenmiş.
Tek çıkarabildikleri sesi uluma olarak bilsek de aslında köpeklerin çıkardıkları tüm sesleri kurtlar da çıkarabiliyor.
Köpeklerin çıkardıkları sesler sırf onlara ilişkin olmadığı üzere, kurtların uluması da sadece onlara has değil. Ne kadar evcil olursa olsun bir köpek de uluma sesi duyduğunda bu çağrıyı karşılıksız bırakmıyor.
Dolunay, birçok efsaneye de ilham vermiştir.
Bizim için en tanıdık olanı kurt adam efsanesidir. Kurt adam, dolunay olduğunda insani özelliklerini bir kenara bırakarak yırtıcı özellikleri olan bir kurda dönüşüyor. Efsaneye nazaran ise dolunayda açık havada uyumak, kurtların içtiği sulardan içmek kurt adam olunmasına neden oluyordu.
Sadece uluma ile nasıl irtibat sağlayabiliyorlar?
Sürü halinde yaşayan ve geceyle özdeşleşen kurtlar, ava giderken tek başına değil sürü halinde masraflar. Bunun için uluma, bir çeşit “ava davet”tir. Ulumalarının ormanlık bir alanda 9,6 km, ağaçsız bir alanda ise 16 km uzağa eriştiğini görmemiz mümkün.
Kurtlar, kendi sürüleriyle belirledikleri alana öbür sürülerin dahil olduğunu gördüklerinde uluma korosu oluştururlar. Öteki kurtlara gözdağı veren ve daima bir ağızdan çıkan uluma sesi, bölgelerinde hakimiyet kurmaları için de kıymetli görünüyor.
Tüm bunların dışında, uluyan bir kurt duyduğunuzda aslında kendisine eş arıyor olabileceğini de unutmamanızda fayda var.
