İTÜ Maden ve Jeoloji Mühendisliği öğretim vazifelisi Prof. Dr. Cenk Yaltırak, verdiği bir röportajda İstanbul’da 1 yerine 4 riskli fay çizgisi olduğunu ve 2026 yılında olması beklenen zelzelenin beklenenden çok daha büyük olabileceğini belirtti.
Geçtiğimiz hafta Kahramanmaraş’ta yaşanan 7.7 ve 7.4 büyüklüğündeki 2 zelzele, 10 vilayette 13 milyondan fazla vatandaşımızı etkilemiş, pek çok binanın yıkılmasına ve binlerce insanın hayatını kaybetmesine neden olmuştu.
Ülkemiz ve tüm dünya el ele vererek bu yıkıcı zelzelenin yaralarını sarmaya odaklanırken jeologlar ve sarsıntı bilimcilerse yaklaşan öbür bir tehlike olan İstanbul sarsıntısı hakkında vatandaşları uyarıyor. Lakin İTÜ’de Maden ve Jeoloji Mühendisliği öğretim üyesi Profesör Hekim Cenk Yaltırak ise İstanbul zelzelesinin beklenenden çok daha büyük olabileceğini açıkladı.
1 yerine 4 fay birebir anda kırılabilir
T24 muhabiri Cansu Çamlıbel’in sorularını yanıtlayan Yaltırak, Türkiye’nin aktüel sarsıntı haritalarının ve beklenen zelzele senaryolarının neredeyse hepsinin yanlış olduğunu belirtiyor. Yaltırak, geçtiğimiz kasım ayında yayımlanan makalede Marmara bölgesinin bugüne kadarki en ayrıntılı 3 boyutlu fay haritasını çıkarmıştı. Bilhassa memleketler arası akademik etraflarda dikkat çeken bu çalışma, yıllardır belirtilenin tersine İstanbul ve etrafında 7 ve üzeri büyüklükte sarsıntı yaratabilecek 1 değil tam 4 fay olduğunu gösteriyordu. Yaltırak ayrıca 20 yıl evvel yaptığı bir hesaplamaya nazaran bu fayların 2019-2026 yılına kırılabileceğinin de altını çiziyor.
Cenk Yaltırak’ın sunduğu harita, ülkemizde sarsıntı çalışmaları için kullanılan Prof. Xavier Le Pichon’un haritasından epey farklı. Yaltırak bu nedenle şu anda kullanılan zelzele haritasının, sarsıntı yönetmeliğinin ve alınmaya çalışılan tedbirlerin tamamının yanlış olduğunu ve bu yanlışlarla bir yere varılamayacağının altını çiziyor.
Yaltırak ayrıyeten 1999 yılında Türkiye Petrolleri Anonim İştiraki (TPAO) tarafından yapılan araştırmalarda Marmara’da birden fazla fay olduğunun tespit edildiği lakin toplanan dataların mühendisler tarafından toplandığı ve makalenin İngilizce yayınlanmamasından ötürü bu bilgilerin gündeme getirilmediğini belirtiyor. “Sınırlı sismik kesitle ben 1999’un Ocak ayında çizdiğim fay haritası çoklu fay sistemi var. Sonra toplanan sismik bilgiler ve batimetri haritasına dayanarak bu makaledeki fay haritasını hiç dikkate almıyorlar. Kimse bunu göstermek istemiyor.” diyen jeolog, araştırdığı bilgilerin görmezden gelindiğini belirtiyor.
Kahramanmaraş’ta aslında 3 zelzele oldu
Kahramanmaraş sarsıntılarıyla ilgili de Cansu Çamlıbel’in sorularını yanıtlayan Yaltırak, sabaha karşı gerçekleşen birinci zelzelede aslında 7.4 ve 7.6 büyüklüğünde iki sarsıntının tıpkı anda olduğunu belirtiyor. Aslında 3 zelzelenin olduğunu ve bu ölçümün yer hareketini çok hassas ölçen aletlerle tespit edilebildiğini belirten jeolog, 1999 sarsıntısının de benzeri halde aslında 3 sarsıntının birleşimi olduğunu belirtiyor.
Cenk Yaltırak ayrıyeten Celal Şengör ve grubunun tek bir bilgi üzerinden 12 farklı harita yayınladığını fakat tüm haritalarda tek fay olduğunu söz ediyor. TPAO tarafından yapılan çalışmanın bilgilerinin paylaşılmadığını ve kendisinin bile bilgiyi kullanmak için 118 bin dolar ödemesi gerektiğini söyleyen Yaltırak, yanlış dataların devleti de yanlış tarafa sürüklediğini argüman ediyor.
T24’te yer alan makalenin tamamına ulaşmak için bu linke tıklayabilirsiniz.
Cenk Yaltırak, mevzuyla ilgili açıklama yaptı
Yaptığı açıklamanın pek çok kesim tarafından yanlış anlaşılmasının üzerine Prof. Dr. Cenk Yaltırak, Twitter hesabından yaptığı açıklamada “İstanbul zelzelesinin 2019-2026 yılları ortasında gerçekleşebilmesi” kestiriminin yeni bir data olmadığını ve bu iddianın 20 yıl evvel bir mecmua için yaptığı “basit bir tahmin” olduğunun altını çizdi. Değerli olanın zelzelenin tarihi değil sarsıntıya karşı alınan tedbirler olduğunu belirten Yaltırak, aldıkları sorumluluğun çok büyük olduğunu belirtiyor.
