7’sinde Neyse 70’inde O Olmadı: Satrancın Büyük Ustası Bobby Fischer’ın, Yıllar Sonra Bu Oyundan Nefret Etmesine Sebep Olan Olaylar
Dünyadaki sayılı satranç ustalarından Bobby Fischer’ın macera dolu hayatına gerçek bir dalış yapacağız ve bir sporun, bir insanın hayatını etkileme düzeyine hayret edeceksiniz.
Çok küçük yaştayken dünyaya muvaffakiyetini kanıtlayan usta oyuncu için satranç, onun kelamlarıyla hayatın ta kendisiydi. Başka hiçbir şey yapmak istemiyordu.
Ancak vakitle başına gelenler, son kelamlarından birinin “Satrançtan nefret ediyorum.” olmasına yol açtı. Onu bu düzeye getiren neydi? 65 yıllık ömründe satranç yüzünden neler yaşamıştı?
“Yapmak istediğim tek şey, satranç oynamak.” diyen Fischer, çok küçük yaştayken bir satranç fanatiği oldu.
9 Mart 1943, Chicago doğumlu Bobby Fischer, şimdi 2 yaşındayken ebeveynlerinin ayrılması üzerine annesiyle Brooklyn’e taşındı. Burası, hayatını değiştiren şehir olacaktı zira satrancı, 6 yaşındayken burada öğrendi.
Genç oyuncu, 13 yaşında, ABD Gençler Şampiyonu olmaya da hak kazandı. 1 sene sonra ise “En Genç ABD Şampiyonu” unvanını aldı. Muvaffakiyetlerin arkası gerisi kesilmiyordu, 15 yaşına geldiğinde “satranç tarihinin en genç büyük ustası” oldu. “Satranç, hayatın kendisidir.” diyordu Fischer.
20 yıllık bir durgunluk…
Soğuk Savaş devrinde, Sovyet Dünya Şampiyonu Boris Spassky ile karşı karşıya gelen Fischer, rakibini yenerek Dünya Şampiyonu olunca Sovyetler’in bu alandaki otoritesi sona erdi.
Usta oyuncu, 1975 yılında Anatoly Karpov ile unvan maçı yapacaktı ve Milletlerarası Satranç Federasyonu’nun bazı şartları vardı. Bu koşullar yerine getirilmezse Fischer, maça çıkamayacaktı.
En sonunda Fischer’ı reddeden Milletlerarası Satranç Federasyonu, ortada yapılmış bir maç bile yokken Anatoly Karpov’a Dünya Şampiyonu unvanı verdi ve bu hadisenin yaşanmasıyla Fischer, 20 yıl boyunca ortalarda görünmedi. Her hareketiyle konuşulan usta oyuncu, bu kayıplara karışma olayıyla da kimliğine bir gizem kattı.
Satranca âdeta takıntılıydı.
Satrancı bilmiyorsanız bile Stefan Zweig’in “Satranç” kitabını okuduysanız ya da “The Queen’s Gambit” dizisini izlediyseniz az çok fikir sahibi olmuşsunuzdur.
Fischer da güzel olmayan şartlarda, durmak bilmeden satranç oynuyordu. Hatta dizideki karakterle Fischer ortasındaki benzerlikleri daha yakından görmek isterseniz aşağıdaki içeriğe de göz atabilirsiniz:
Fischer’ın mental sıhhati ve davranışları berbata gidiyordu. ABD’yi satrançta temsil etmesi de üzerinde başka bir baskı ve sorumluluk hissettiriyordu. Bir yandan Sovyetler’in onu düşürmek için uğraşları da eforu.
1992 yılında, kanun kaçağı da oldu!
Yugoslavya’daki bir satranç turnuvasına saklı bilinmeyen katılan usta oyuncu, resmî olarak “kanun kaçağı” hâline geldi. Hükûmetin ona gönderdiği, satranç müsabakası yapmaması gerektiğini anlatan resmî evrakların karşılığında da yalnızca tükürerek yanıt verdi.
Nihayetinde, eski azılı rakibi Spassky ile bir adada satranç oynadı ve rakibini yenerek 3,35 milyon dolarlık mükafatı kazandı. Lakin maceraları burada son bulmayacaktı. Hayatını kaçarak geçirecekti.
Firari olarak kaçak göçek bir hayat sürdü.
1992 yılından itibaren her ülkeyi gezerek güya azılı bir hatalıymış üzere sığınacak bir yer aradı. 12 sene süren kaçak hayatının sonunda ise Japonya’dan Filipinler’e geçersiz bir pasaportla (suçlamalar yüzünden hükûmet tarafından geçersiz olarak nitelendirildi) geçerken yakalandı.
9 ay gözaltında tutulduktan sonra, 2005 yılında İzlanda vatandaşlığına geçiş yaptı. Vefatına kadar ABD hükûmetinden ülke ülke kaçmaya devam etti. Çeşitli yerlerde, satranç tutkunu arkadaşlarının yanında yaşadı. 2008 yılında ise nedeni bilinmeyen bir sebeple hayatını kaybetti.
Son röportajında, “Satrançtan nefret ediyorum.” kelamlarını sarf etmişti.
Kendine has bir satranç çeşidi bile var.
“Fischer satrancı” ismini verdiği bu çeşit, başka satrançlardan biraz farklı. Piyonların ardında yer alan taşlar, kuraya göre karışık bir halde yerleştiriliyor. Fischer’ın bu tipi ortaya atmasındaki sebep ise açılış hazırlıklarının ortadan kalkması ve oyuncunun yeteneğinin daha âlâ anlaşılması.
İlgiyle okuyacağınız öbür içeriklerimiz:
