2009’da birinci sefer Bitcoin ile tanınmaya başlanan kripto paralar, birilerini süratle zenginleştirdiği için medyada ve toplumsal medyada çok konuşulan hususlar ortasına girdi. Bir merkeze bağlı olmaması ve transferlerin bir otoritenin denetiminde bulunmaması nedeniyle cazibesi daha da arttı.
Bu kadar popülerleşince, beşerler kısa yoldan varlıklı olmak için kitleler halinde kriptoya yöneldi ama birden fazla bu bahiste kâfi bilgiye sahip değildi ve bu da birtakım bireylerin tüm birikimini kaybetmesini beraberinde getirdi.
Burada, FOMO teriminden bahsetmek uygun olacaktır:
Açılımı “fear of missing out” olan bu tabirin manası “bir şeyleri kaçırma korkusu”dur. Kimi büyük fırsatları kaçırdığımız algısına neden olan FOMO, birçok vakit hakikaten uzaktır. Bu algının esir aldığı yatırımcılar, mantıksız yatırım kararları alarak önemli paralar kaybedebiliyorlar.
FOMO’nun tesirine giren bireyler, bağımlılıkta sergilenen davranışlara çok benziyor. Bağımlılıklarda beynin ödül merkezi uyarılır, bu da dopamin artışına neden olur. Haz veren olaylar ve objeler ödül merkezimizi uyararak bağımlılığa neden olur. Dopamin ne kadar artarsa bağımlılık riski de o kadar artar.
Kripto para borsasına giren bireyler de birinci etapta yüksek paralar kazandıkları için beyinlerindeki ödül merkezinin uyarılması sonucunda bağımlı oluyorlar.
Kazanılan para arttıkça bağımlılık da artıyor. Bu davranış devam ettikçe para kaybetme riski de beraberinde geliyor. Para kaybetmesine karşın bu davranışını bırakmayan yatırımcı, kaybettiklerini geri kazanmak isterken daha da batıyor. Risklerini artırarak etrafından borç alıyor, kredi çekiyor ve hâlâ kazanacağını sanıyor ama mantıklı düşünemeyerek ne yazık ki varını ağırı kaybediyor.
İçinden çıkılmaz bir kısır döngüye giren kişi, depresyona girerek etrafıyla, ailesiyle, işiyle meseleler yaşıyor ve sonuç intihara kadar gidiyor.
Son periyotta kripto nedeniyle intihar eden bireylerden kimi acı örnekler:
- Bursa’da kafeterya işleten 34 yaşındaki Hasan K. ve 31 yaşındaki kardeşi Hüseyin K. kardeşler, teze nazaran kripto para piyasasında yaptıkları yatırımlarda yüklü ölçüde ziyan etti. İki kardeş “İznik Gölü’nde intihar edeceğiz” dedikten sonra ortadan kayboldu. İki kardeşin cansız vücutları gölde bulundu.
- Antalya’da bir villada 3 kişiyi silahla vurup intihar eden Mustafa G.’nin, cinayetleri işlemesinin gerisinde yatan sebebin kripto paralar yüzünden olduğu tez edildi. 250 bin kaybettiği argüman edilen Mustafa G., anne ve babası ile ablasını pompalı tüfekle öldürdükten sonra intihar etti.
- Yaklaşık 170 bin TL’sini kripto paraya yatırdığı ve burada kaybettiği tez edilen elektrik personeli Özkan A., meskeninin bodrumunda kendini elektrik kablosu ile tavana astı. Evli ve 1 çocuk babasıydı.
- İstanbul’da yaşanan olayda argümana nazaran 50 yaşındaki Caner Ü., sahip olduğu daireyi satarak parasını kripto paraya yatırdı. Olay günü sabah saatlerinde cadde üzerindeki iş yerine gelen Caner Ü., bilgisayarının başına oturarak borsaya bakmaya başladı. Büyük ziyan ettiğini gören Caner Ü., ruhsatsız tabancasıyla başına sıkarak intihar etti.
- Bursa’da yaşayan polis memuru Ercan A., Bitcoin’de para kaybetmesinin akabinde buhrana girip beylik tabancası ile hayatını sonlandırdı.
4 Aralık’taki büyük çöküş de pek çok kayba neden oldu. Yorumlarda görüldüğü üzere birikimlerini kaybeden çok fazla yatırımcı bulunuyor.
Natürel bir de yatırım konusunda düzgün olsanız dahi dolandırıcılar yüzünden ziyan görebilirsiniz. THODEX vb. pek çok hadisenin yaşandığını biliyoruz.
Bunun dışında, hack’leme formülüyle de kripto paraların çalınması örnekleri görülebiliyor.
Bu cins yatırım yapan şahısların, ailelerin çok dikkatli olması gerekiyor.
“Bu borsalara hiç girmeyin” teklifinde bulunmuyoruz. Yalnızca risklerini göz önünde bulundurun ve bağımlı olmamaya çalışın, birikimlerinizin tamamını kullanmayın. Bu tip davranışları gösteriyorsanız ve pürüz olamıyorsanız kesinlikle profesyonel ruhsal yardım alın.
Kaynaklar: 1, 2, 3
