Ciddi Ciddi Hesapladık: Ağrı Dağı Kaç Metre Olsa İstanbul’dan Bile Görülebilirdi?
Türkiye’nin en yüksek dağı olan Ağrı Dağrı, ziyaretçilerine eşsiz bir görünüm tecrübesi yaşatıyor. Bu tecrübenin herkes tarafından her an yaşanabilmesi için Ağrı Dağı kaç metre yüksekliğe sahip olmalıdır?
Ülkemizin en yüksek dağı olan Ağrı Dağı (teknik olarak Büyük Ağrı Dağı, yanında bir de bir ufağı var); türkücülerin, eteğinde uçan güvercin olmak istedikleri bu dağ hakikaten de harika görünümler sunar. Van Gölü‘ne, Süphan Dağı‘na karşı bir çay içmek mümkündür; görünüm, fantastik kitaplardan alınmış üzeredir.
Bu doğal hoşluğu herkesin görmesi için, Ağrı Dağı’nın Türkiye’nin her yerinden görülebilmesi ismine yüksekliği kaç metre olmalıdır? Gelin, birlikte hesaplayalım.
Öncelikle ufuk çizgisinin nasıl hesaplandığına bakalım.
Matematikte Pisagor diye bir adam var. Kendisinin bir de meşhur teoremi var. Dik üçgen konusundan bildiğimiz meşhur “dik kenarların karelerinin toplamı, hipotenüsün karesine eşittir” teoremi kendisine aittir. Bunu bir kez cebimize koyacağız.
İkinci mevzumuz teğet. Bir daireyi tek noktadan kesen teğetten, dairenin merkezine çektiğimiz yanlışsız, teğeti dik olarak keser. Ortadaki açı 90 derecedir. Bu da bize ufuk çizgisini ve Dünya’nın yarıçapını bildiğimizde, ne yükseklikten baktığımızı manaya marifeti verir. Çünkü ufkumuz kısa dik kenar, Dünya’nın yarıçapı uzun dik kenar, Dünya’nın yarıçapı+boyumuz da bize hipotenüsü verecektir. Çıkan formül şu biçimde:
Gelelim hesaplamaya:
Elimizdeki bilgileri yazarak başlayalım. Dünya’nın yarıçapı 6378 km‘dir, burada az tembellik edip gezegeni harika bir küre olarak kabul edersek doğal. Ağrı Dağı’na en uzak noktamız işe aşağı üst 1782 km arada bulunuyor. Ufuk çizgimiz için formül şöyle:
Bu formülü kullanarak sayıları yerlerine yerleştirdiğimizde, bize gereken yüksekliği de bulmuş oluyoruz. Ağrı Dağı’nın Türkiye’nin her yerinden görülmesi için sahip olması gereken yüksekliği de böylelikle 244 bin 267 metre olarak buluyoruz. Yani 244 kilometreden biraz daha uzun.
Dahası, bu yükseklikte Ağrı Dağı’nın taban alanı da 2,7 milyon kilometrekareden fazla olacaktır.
İşte Türkiye, Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan, Nahcivan, bölgedeki öbür ülke topraklarının bir kısmı falan daima Ağrı Dağı’nın eteklerinde yer alırdı. Dahasını da küçük bir liste yapayım da nasıl mecnun manyak bir dağımız olacağı akıllarda daha âlâ canlansın:
- Dağın doruğundayken Uluslararası Uzay İstasyonu’na, deniz düzeyinden daha yakın olurdunuz.
- Ortalamada hava sıcaklığı her 1000 metrede 6,5 santigrat derece düşer. Mutlak sıfıra düşecek hâli olmasa da dağın muhakkak bir noktadan sonrası karın buzun içinde kalır.
- Dağın doruğu, tabanından çok daha süratli döndüğü için (bağıl hız), her daim dağın bir yanında gökten kar taneleri yağar lakin yere ulaşamayabilirler.
- Tektonik plaklarda bir kayayı böylesine itecek bir güç yoktur.
- Zaten bu türlü bir dağ da olmaz, kendi yükünü taşıyamayıp çöker.
- Arada bir dağa küçük uydular çarpması sıradan bir olay hâline gelir.
- Anadolu’nun büyük kısmında, atmosfer rakımdan ötürü çok inceldiği için insan hayatı olmazdı. Olan yerlerin de büyük kısmında nüfus yoğunluğu epeyce düşük olurdu.
Ben Hesaplayan Adam, Ağrı Dağı’nın eteğinde bir sıra gecesinden bildirdim. Hesaplanmasını istediğiniz öteki bir şey varsa yorumlarda yazın.
Hesaplayan Adam’ın öteki zihnî hudut hesapları için sizi şu içeriklerimize alalım:
