Neye İhtiyacınız Olursa İnternette Onunla İlgili Reklamları Daha Sık Görmenizin Sebebi Olan ‘Dijital Ayak İzi’ Nedir, Nasıl Silinir?

Dijital ayak izi, internette bıraktığımız her türlü bilgi ve datanın oluşturduğu bir izdir. Kimliğimiz hakkında bıraktığımız ipuçları da denebilecek dijital ayak izi nasıl silinebilir merak ediyor olabilirsiniz. Bu içeriğimizde sizler için internet ayak izi nedir ve ne içi kullanılır bunları araştırdık. Gelin dijital ayak izi örnekleri nelerdir, nasıl sorgulanır ve nasıl silinir bunları daha yakından inceleyelim.

Artık hayatlarımız dijital alemle iç içe geçmiş durumda. Dijital ayak izi de toplumsal medyada fotoğraf paylaşmaktan, online alışverişe kadar her tıklamayla birikiyor. Bir ortamda “Konuştuklarımızı dinliyorlar işte, daha az evvel termosa gereksinimim var demiştim artık önüme daima termos reklamları çıkıyor.” minvalinde cümleler kursak bile birçoğumuz bu işin boyutlarını çok da sıkıntı etmeden interneti kullanmayı sürdürüyoruz. 

Dijital ayak izi örnekleri kim olduğumuz, neleri sevdiğimiz, nerede yaşadığımız üzere ferdî bilgiler ve daha fazlasının kalıcı bir kaydı olarak özetlenebilir. Peki internet ayak izi tam olarak nedir ve ne için kullanılır? Bu makalede, dijital ayak izi nasıl silinir, dijital ayak izini kimler görebilir gibi soruların karşılıklarını aradık.

Dijital ayak izi nedir?

Bir çölde yürüdüğünüzü hayal edin. Ardınızda bıraktığınız her adım ayaklarınızın da birer izini bırakacaktır. Artık de ardınızdan izlerinizi takip eden biri olduğunu düşünün, bu kişi kolay varsayımlarla bile ayağınızın ortalama kaç numara olduğunu, ne çeşit bir ayakkabı giydiğinizi hatta uzunluğunuzu bile varsayım edebilir. 

Peki ya internette bıraktığımız izler nasıl oluşuyor? Onlar tahmini olmaktan çok uzakta. Bu internet ayak izleri sayesinde bir tüketici olarak neleri sevdiğimiz ya da nelere muhtaçlık duyduğumuzdan tutun, neye muhtaçlık duyabileceğimize dair gayesi giderek daha da isabetli vuran iddialar yapılmakta.

Dijital ayak izimiz, esasen çevrim içi faaliyetlerde bulunurken geride bıraktığımız bilgi izleridir

Buna toplumsal tarama geçmişi, medya paylaşımları, aratmalar, e-postalar, beğenilerimiz, beğenmediklerimiz, pozisyon bilgilerimiz ve hatta ziyaret edilen web siteleri dahildir. Bunu, çevrim içi varlığımızı sergileyen sanal bir ekmek kırıntısı izi olarak da düşünebiliriz. 

Bıraktığımız dijital ayak izine örnekler: 

• Aktif dijital ayak izleri
• Pasif dijital ayak izleri

Yaptığımız her şey, hem kasıtlı hem de kasıtsız olarak çevrim içi bir dijital ayak izi bırakır. Dijital ayak izi tiplerini üstteki üzere iki başlıkta ele alabiliriz.

Aktif dijital ayak izleri

• Bilgi paylaşımı: Bir toplumsal medya hesabı oluşturduğunuzda, bir bültene kaydolduğunuzda yahut çevrim içi bir form doldurduğunuzda şahsî bilgilerinizi etkin olarak paylaşmış olursunuz.
• İçerik yayımlama: Toplumsal medyada yorum, fotoğraf yahut görüntü yayınladığınızda, çevrim içi etkinliğinizin bir kaydını oluşturursunuz.
• Satın alma işlemleri: Çevrim içi alışveriş yaptığınızda ödeme bilgilerinizi üçüncü taraf bir şirkete vermiş olursunuz.

Bunlar, toplumsal medya gönderileri, bloglar ve e-postalar üzere dijital kimliğinizle yaptığınız hareketlerinizin kaydıdır. Şuurlu olarak girdiğiniz bilgiler ve paylaşımlarınız aktif dijital ayak izinizin bir kesimini oluşturur.

Pasif dijital ayak izleri

Kasıtsız oluşan pasif ayak izleri, biz kullanıcıların açık bilgisi olmadan toplanan datalardan kaynaklanır. Mesela çevrim içi davranışlarımızı izleyen web sitesi çerezleri yahut tarayıcılar tarafından kaydedilen tarama geçmişimiz.

Dijital ayak izi neden bu kadar değerli?

Her ne kadar başlangıçta kulağa zararsız gelse de, dijital ayak izi, kimlik ve zımnilik üzerinde kalıcı bir tesire sahip olabilir. İncelemelerinizi ve niyetlerinizi çevrim içi olarak yayımladığınızda, tıpkı vakitte etkileşimde bulunduğunuz web siteleri ya da şirketler ilgi alanlarınızı, siyasi inançlarınızı ve toplumsal görüşlerinizi belirleyerek dijital profilinizi oluşturmak için de kullanılabilir.

Bir yandan dijital ayak izlerimiz arkadaşlarla temas kurmak, yeni şeyler öğrenmek ve hatta iş bulmak için bile kullanılabilir. Öte yandan reklamlarla bizi maksat almak, hareketlerimizi takip etmek ve hatta kimliklerimizi çalmak için de kullanılabilirler. Bu sebeple bir noktada kaçınılmaz olarak bıraktığımız dijital ayak izlerinden en yeterli formda yararlanmak, daima bilgi izlerimizi bırakmaktan ya da büsbütün kaçınmaktan değil, istikrarını gerçek bir formda tutturmaktan geçiyor.

Her şeyde olduğu üzere kimi avantaj ve dezavantajları da var! Dijital ayak izinin yeterli ve berbat istikametlerine bakalım: 

Dijital ayak izinin artıları:

• Dolandırıcılık faaliyetleri dijital ayak izleri kullanılarak takip edilebilir.
• Şirketler, müşterilerin tercihlerine nazaran kullanıcılara eser önerebilir.
• Kişiselleştirme.
• Saklanan bilgilerin süratli bir formda geri çağırabilme rahatlığı.
• İşe alım uzmanları, dijital ayak izlerini kullanarak iş konumları için hakikat adayları bulabilirler.

Dijital ayak izinin eksileri:

• Potansiyel olarak kimlik yahut data hırsızlıklarına yol açabilir.
• Dijital ayak izleri birden fazla vakit silinemez ve kalıcıdır.
• Gizlilik kaybı.
• İstenmeyen istekler/iletişimler.

Kendinizi Google’da aratmayı denediniz mi? Sanki hangi sitede fi tarihinden kalma ne yorumlar bırakmışsınız? Tamamen unuttuğunuz lise döneminize ait eski profil fotoğrafınıza bile rastlama ihtimaliniz yüksek!

Dijital ayak izi nasıl silinir? Bunun somut bir cevabı olmasa bile azaltmak için teknikler mevcut: 

• Gizlilik ayarlarını inceleyin ve düzenleyin.
• Kullanmadığınız hesapları silin.
• Çevrim içi varlığınızı takip ve denetim edin.
• Özel tarama modlarını kullanın.
• Tarayıcı çerezlerini ve önbelleğini sistemli olarak temizleyin.
• Veri toplama dışında kalma
• Çevrim içi hesaplarınızı sistemli olarak denetim edin
• Çevrim içi profillerinizi güncelleyin ve optimize edin

İrili ufaklı her dijital aktivitemizin izi mevcut. Yani dijital ayak izini silmek ya da tamamen yok etmek mümkün değil. Tekrar de üstte bahsettiğimiz adımlarla mümkün bir riski azaltabiliriz. 

Gizlilik ayarlarınızı inceleyin ve düzenleyin

İşe sosyal medya hesaplarınızı denetleyerek başlayabilirsiniz. Gizlilik ayarlarınızı düzenleyerek profilinizi, gönderilerinizi ve şahsî bilgilerinizi kimlerin görüntüleyebileceğini tercihlerinize nazaran sınırlayın. Bu ayarlamaları yaptıktan sonra değişen tercihlerinize ahenk sağlaması için bu ayarları nizamlı olarak güncelleyin.

Kullanmadığınız hesapları silin

Artık kullanmadığınız yahut muhtaçlık duymadığınız hesapları kapatmayı düşünebilirsiniz. Sahip olduğunuz her hesap potansiyel bir bilgi toplama kaynağıdır. Kullanılmayan hesapları ortadan kaldırarak dijital ayak izinizi azaltırsınız.

Çevrim içi varlığınızı yönetin

Çevrim içi paylaştığınız içeriklere dikkat edin. Ne kadar az bilgi, o kadar silik bir ayak izi diyebiliriz. Şahsî bilgilerinizi paylaşmadan evvel iki sefer düşünün. Çevrim içi hesaplarınızın kapalılık ayarlarını ve güvenlik özelliklerini nizamlı olarak incelemeye vakit ayırın. Toplanan datalardan haberdar olduğunuzdan ve bunlara kimlerin erişebileceği konusunda denetim sahibi olduğunuzdan emin olun.

Özel tarama modlarını kullanın

Hassas aramalar yaparken yahut ferdî hesaplara erişirken tarayıcınızın özel yahut bilinmeyen modunu kullanın. Bu, arama geçmişinizin ve oturum açma bilgilerinizin saklanmasını mahzurlar.

Veri toplama dışında kalma

Birçok çevrim içi hizmet, reklam maksatlı data toplamayı devre dışı bırakma seçeneği sunar. Sık ziyaret ettiğiniz web sitelerinin saklılık ayarlarını inceleyin ve tercihlerinizi buna nazaran düzenleyin.

Tarayıcı çerezlerini ve önbelleğini tertipli olarak temizleyin

Çerezler ve önbelleğe alınan bilgiler, dijital ayak izinizin değerli bir kısmına katkıda bulunabilir. Çevrim içi etkinlikleriniz hakkında depolanan bilgi ölçüsünü azaltmak için tarayıcınızın çerezlerini ve önbelleğini sistemli olarak temizleyin.

Çevrim içi profillerinizi güncelleyin ve optimize edin

Çevrim içi profillerinizi yanlışsız ve alakalı bilgilerle şimdiki tutun. Başarılarınızı ve katkılarınızı vurgulamak için profillerinizi optimize edin.

Sonuç olarak, çevrim içi ve çevrim dışı hayatlarımızın giderek daha fazla iç içe geçtiği bir dünyadamdijital ayak izi nedir anlamak, sorgulamak ve yönetmek her zamankinden daha kıymetli. Büsbütün silmek sıkıntı olsa da, internet ayak izini kimler görebilir gibi bilgileri denetim etmek için kimi adımları atmak, gizliliğimizi korumada başarılı bir yol kat edebilir. 

Veri güvenliği demişken bu mevzulara da göz atmak isteyebilirsiniz: