Birçok dalda ne yazık ki cinsiyet eşitliğine erişemediğimiz üzere teknoloji kesiminde de bu manada katedilmesi gereken yol çok uzun. Fakat tekrar de teknoloji alanında büyük işler başarmış çok değerli bayan başkan var. Biz de bu içeriğimizde, ‘cam tavan’ı kırarak teknoloji dalına istikamet veren, teşebbüsçü bayanlara ilham olabilecek işler yapan bayan başkanların dünya genelinde ve ülkemizdeki örneklerine göz atıyoruz.
“Teknoloji bölümünden birkaç bayan sayın.” desek aklınıza hangi isimler gelir? Ya da aklınıza kimse gelir mi? Mark Zuckerberg, Elon Musk, Jack Dorsey üzere isimlerle neredeyse her gün karşılaşmamıza karşın teknoloji kesimindeki bayan liderler pek tanımıyor.
Aslında şirketlerde ve kuruluşlarda cinsiyet çeşitliliğini artırma gayretleri onlarca yıldır devam ediyor lakin teknoloji dalında çalışan kadın liderlerin daldaki yüzdesi hâlâ üzerine çalışılmasını gerektirecek kadar az ne yazık ki. Öte yandan hem dünyada hem de Türkiye’de teknolojiye istikamet veren çok başarılı bayan başkanlar var. Biz de, Türkiye’de bayanlara seçme ve seçilme hakkı verilmesinin 89. yıldönümünde hem ülkemizde hem de dünyada teknolojiye istikamet veren bayanları hatırlamak istedik. Bu vesileyle medeniyetin öncüsü kabul edilen pek çok Batı ülkesinden evvel Türk bayanına hak ettiği yasal hakları tanımış olan Ulu Başkan Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşlarına bir kere daha teşekkürlerimizi sunuyoruz. Gelin dünya genelinde ve ülkemizde faaliyet gösteren, geleceğin bayan girişimcilerine ilham olacak bayan başkanlara göz atalım.
“Çocuk da yaparım meslek de”: Susan Wojcicki
Susan Wojcicki, 2014’ün Şubat ayından 16 Şubat 2023’e kadar YouTube’un CEO’luk misyonunu üstlendi. 2006 yılında YouTube’un Google tarafından 1,65 milyar dolara satın alınmasında rol oynayan isimlerden biri olan Susan Wojcicki, tam bir “çocuk da yaparım meslek de” örneği. Çünkü kendisinin beş çocuğu var. Wojcicki’nin ikinci çocuğu doğduğunda birçok iş arkadaşı onun işi bırakacağını düşünmüş ancak Susan meslek basamaklarını emin adımlarla tırmanmaya devam etmiş.
Bir COO’dan daha fazlası: Facebook COO’su Sheryl Sandberg
2008’den beri Facebook’un COO’su olan Sheryl Sandberg, Facebook’un gelirini artırma konusunda çok kıymetli bir durumda vazife alıyor. Ayrıyeten pozisyonunu teknoloji dalındaki cinsiyet çeşitliliği farkındalığını artırmak için çok yararlı halde kullanıyor. Facebook’ta çalışmaya başlamadan evvel Sheryl Sandberg Google’da altı yıl boyunca genel lider yardımcısıydı. Apple ve Yahoo!’da da yönetici konumlarında çalışmış bir isim olan Sandberg, vaktinde Facebook’ta vazifeye başladığında o vakte dek şirketin idare konseyine seçilen birinci bayandı.
Uzay seyahatinin yanı sıra eşitsizlikten uzak bir iş ortamında başkan olmak isteyen SpaceX COO’su Gwyne Shotwell
Elon Musk’ın şirketi SpaceX’in operasyon yöneticisi olan Gwyne Shotwell, 2020’de Forbes’un dünya genelinde en tesirli bayanlar listesinde 49. sıraya yerleşmiş bir isim. Shotwell’in misyonu, şirketteki günlük operasyonların takibini yapmak ve şirketin büyümesiyle ilgilenmek. Şirketin operasyon yöneticisi olmasının yanı sıra şirketin çeşitlilik uğraşının da sözcüsü diyebiliriz. Yaptığı bir açıklamada “Uzay seyahati konusunda dünya başkanıyız. Neden önyargı ve eşitsizlikten uzak bir iş ortamı yaratma konusunda da önder olmayalım ki?” tabirlerini kullanmıştı.
Alphabet ve Google’ın Mali İşler Müdürü Ruth Porat
2015’ten beri Google’ın ana şirketi Alphabet ve Google’ın mali işler müdürlüğünü yapan Ruth Porat, 2010-2015 yılları ortasında yatırım bankası Morgan Stanley’de lider yardımcılığı yapmıştı. Tıpkı SpaceX COO’su Gwyne Shotwell üzere Ruth Porat da 2020’de Forbes’un en tesirli bayanlar listesinde kendine yer buldu. Porat bu pahalı listede 16. sıradaydı. Porat, Google’daki vazifesinin yanı sıra pandemi sürecinin ardından ABD’de ziyan gören şirketlerin iktisada yine kazandırılması gayretlerine yardımcı oluyor.
Ülkemizde hizmet dalının dinamiklerini değiştiren Armut’un kurucusu Başak Taşpınar Değim
Çeşitli mevzularda hizmet sunan armut.com’un kurucusu olan Başak Taşpınar Değim, 2000 yılında Boğaziçi Üniversitesi İnşaat Mühendisliği kısmından mezun oldu. Boğaziçi yıllarının akabinde Koç Üniversitesi ve ABD’de yüksek lisans yapan Başak Taşpınar Değim, Revlon ve Nielsen şirketlerinde yöneticilik yaptı. 2010’da Türkiye’ye döndü. Kaliteli hizmet veren şirketler bulma konusunda yaşadığı sorundan yola çıkan Değim, kendi deneyimleri doğrultusunda armut.com’u kurdu. 2014 yılında Avrupalı bir yatırım olan Hummingbird Ventures’dan Series A yatırımını alan armut.com, Türkiye’de hizmet denildiğinde akla birinci gelen teşebbüslerden biri.
Online ikinci el kıyafet uygulaması Dolap’ın kurucularından Hande İzmirlioğlu
Uygun fiyatlarla alışveriş yapmayı sağlayan, kullanılmayan eşyaların dolaplarda eskiyip gitmesini önlemek ve daha sürdürülebilir bir dünyaya katkıda bulunmak için kurulan Dolap uygulamasının kurucularından Hande İzmirlioğlu 2003-2008 yılları ortasında Boğaziçi Üniversitesi’nde bilgisayar mühendisliği okudu. Akabinde Turkcell, n11.com üzere şirketlerde görev yaptı. Günümüzde ikinci el alışveriş uygulaması deyince akla gelen firmalardan Dolap’ı kuran İzmirlioğlu, yaptığı atılımlarla dalın değerli isimlerinden biri.
2018 yılı Türkiye’nin bayan teşebbüsçüsü Sezen Saral
Boğaziçi Üniversitesi Milletlerarası Ticaret kısmından “Yüksek Onur” derecesiyle mezun olan Sezen Saral, Türkiye’nin birinci e-kitap okuyucu markasını yaratan isim. Kitap okuma kültürünü yaygınlaştırmak ve bilgiyi özgürleştirme gayesiyle yola çıkan Sezen Saral, teknoparklar ve üniversiteler ile yaptığı iş birliklerinin yanı sıra eğitim ve spor alanlarında inisiyatif alarak sponsorluk ve toplumsal sorumluluk projelerine imza atıyor.
Denebunu.com’un kurucularından His Akbudak
Koç Üniversitesi İşletme kısmından mezun olan Duygu Akbudak, daha üniversite yıllarında değerli memleketler arası şirketlerde staj yapmaya başladı. Üniversitenin akabinde The Coca Cola Company’de çalışmaya başlayan Akbudak, bu deneyiminin akabinde ABD merkezli Kimberly Clark şirketinde çalışmaya başladı. 30’lu yaşlarının başında ani bir kararla istifa edip kendi işini kurmak istediğine karar veren His Akbudak, hiç birikimi olmamasına karşın bir cüret örneği gösterip Denebunu’yu kurdu. Denebunu, dünyadaki önde gelen markaların eserlerini satın almadan evvel denemeyi ya da deneyenlere müşavereyi sağlayan bir platform. Elektronikten kozmetiğe, besinden konut paklık eserlerine kadar çok geniş bir yelpazede eser sunan Denebunu, ayda bir kez kimisi deneme uzunluk kimisi özgün boyuttaki eser deneme kutularını kullanıcının profiline nazaran sunuyor. Kullanıcılar profillerini ne kadar dolu tutarsa, ne kadar fazla yorum yaparsa eser deneme kutusu alma talihleri o kadar artıyor.
En geniş kapsamlı Türkçe seyahat rehberi Gezimanya’nın kurucularından Tuğçe Yılmaz Özbilgi
İstanbul Üniversitesi Piyasa Araştırmaları ve Reklamcılık kısmının akabinde Marmara Üniversitesi Halkla Bağlantılar ve Reklamcılık kısmını de tamamlayan Tuğçe Yılmaz Özbilgi, bir müddet çeşitli şirketlerde üst seviye yöneticilik yaptıktan sonra seyahat tutkusuna dair bir şeyler yapmak istedi. Bu sebeple 2011 yılında Gezimanya’yı kurdu. Şu anda bünyesinde 75 müellif ve 6 binden fazla seyahat yazısı barındıran Gezimanya’yı her ay yaklaşık 1 milyon internet kullanıcısı ziyaret ediyor. Tuğçe Yılmaz Özbilgi, Gezimanya macerasına eşi Murat Özbilgi ile çıkmış. İkili her gün kendilerine daha büyük hayaller ve fikirler bularak daha ileriye gitme peşinde.
Trendyol ile Türkiye ve Avrupa’da bir e-ticaret markası yöneten Demet Mutlu
Trendyol’un kurucusu ve CEO’su Demet Mutlu, dünyanın en âlâ MBA okullarından biri olan Harvard Business School’u yarıda bırakıp hayallerinin peşinden giderek Trendyol’u kurmuş. ABD’den Türkiye’ye geldiği yaz aylarında yaptığı gözlemlerde Türkiye’deki e-ticaret alanında birtakım boşluklar (özellikle de moda alanında) görmüş. Böylelikle Trendyol fikri doğmuş. 2009 yılında kurulan Trendyol, Avrupa’da da tüketici eserlerine ulaşmayı kolaylaştırma manasında kıymetli bir adım atmayı sağladı zira en.trendyol.com Avrupa’daki 27 ülkede hizmet veriyor. Tüketicilerin muhtaçlıkları paralelinde Trendyol yeni oluşumlara da vesile oldu. Mesela lojistik alanında Trendyol Express, internetten besin alışverişi ve yemek siparişi alanında Trendyol Go & Good, e-cüzdan olarak Trendyol Cüzdan ve ikinci el eser pazarı alanında Dolap uygulaması üzere.
Ankara merkezli taşınabilir reklam platformu App Samurai’ın kurucusu Selin Ezer
App Samurai, Ankara’da Bilkent Cyberpark’ta kurulup daha sonra Amerika’ya açılan bir taşınabilir reklam platformu. App Samurai’ın kurucularından Selin Ezer, bu şirketi taşınabilir pazarlama alanında deneyimli olan dört arkadaşıyla birlikte kurdu. App Samurai, kullanıcının reklamlarının kalitesini ve sonuçlarını ölçümlemesini sağlıyor. Bir de akıllı tekliflerle yüksek dönüşüm oranına sahip kampanyalar kurgulanmasına imkan sağlıyor. 2016’da kurulan App Samurai, yıllar içinde değerli yatırımlar aldı. Hatta 2020’de COVID-19 krizinden etkilenen küçük şirketlere 250 bin dolar hibe ettiğini duyurmuştu.
24’ten fazla ülkede hizmet sunan Insider’ın kurucularından Hande Çilingir
Insider, e-ticaret sitelerine yönelik satışı artırmayı sağlayan araçlar sunan bir yazılım şirketi. 24’ten fazla ülkede ofisi bulunan Insider, yapay zekâ dayanaklı teknolojisiyle Singapore Airlines, Marks & Spencer, Samsung, MediaMarkt, Virgin, Uniqlo, Garanti BBVA ve Estée Lauder üzere 800’den fazla global markanın dijital büyümesini hızlandırmasına takviye oluyor. Insider CEO’su ve kurucu ortağı Hande Çilingir, üniversite hayatına evvel Londra’da başlayıp sonra Çin’de devam etti. 2012’de beş kurucu ortakla birlikte Insider’ı kurdular. Çilingir, 2018’de Crunchbase tarafından dünyanın ABD dışındaki en uygun 3 bayan CEO’sundan biri olarak seçildi.
Wired’ın en beğenilen 10 teşebbüs listesinde yer alan ModaCruz’un kurucusu Melis Güçtaş
Ülkemizde ikinci el moda algısı yaratma emeliyle yola çıkan ModaCruz, 2014 yılında Melis Güçtaş tarafından kuruldu. Beşerler ortasındaki paylaşımı ve bayan iktisadını güçlendirme gayesiyle ModaCruz’u kuran Güçtaş, 1988’de Bursa’da doğdu. Boston Wentworth Institute of Technology’de Sanayi Eserleri Tasarımı kısmını tamamladıktan sonra 2 yıl dijital pazarlama analisti olarak bir teşebbüste çalıştı. Daha sonra Türkiye’ye dönen Melis Güçtaş, çeşitli dijital platformlarda çalışmaya başladı. Türkiye’de marka kıyafetlerin fahiş fiyatlara satıldığını, kimi markalara basitçe erişilemediğini fark etti. Girişimcilik ruhundan kuvvet alan Melis Güçtaş, ModaCruz’un iş modelini kurdu. Hala ModaCruz’un CEO’luğunu yapmakta ve mesleğine devam etmektedir.
İyi hisset düzgün yaşa mottosuyla yola çıkan Uplifers’ın kurucusu Eda Günay
Eda Günay, Paris IV Celsa Sorbonne ve Galatasaray Üniversitesi Bağlantı Fakültesi’nde lisans eğitimi aldı. İrtibat ve medya araştırmaları yüksek lisansını tamamladıktan sonra Türkiye’ye dönüp Uplifers projesi için kolları sıvadı. 2012 yılında “İyi hisset, düzgün yaşa” sloganıyla yola çıkan Eda Günay, Uplifers isimli siteyi kurdu. Uplifers için sağlıklı ve zinde bir hayat için şahsî gelişim, psikoloji, spor, sağlıklı beslenme, cinsel memnunluk, moda, seyahat ve yer mevzularında kullanıcılara bilimsel ve deneyimsel içerikler sunan bir blog demek mümkün. Vakit içinde büyüyen Uplifers takımı, şu anda alanında uzman 40 kadar muharrir barındırıyor.
Koronavirüs aşısını geliştirenden tarihin birinci kara delik fotoğrafını çekene: 20 Türk bilim bayanının muvaffakiyet kıssasını de bu içerikten okuyabilirsiniz:
