Bir sarsıntı ülkesinde yaşıyoruz ve haliyle sarsıntıyla yaşamayı öğrenmemiz gerekiyor. Fakat geçen onca müddette pek bir şey öğrenmediğimiz açık. Beklenen yeni zelzelelere karşı ne yapabileceğimizi düşünmeye başlamalıyız. Pekala artık mi?
Uzmanlar, her fırsattar uyardılar. “Kahramanmaraş’ta, Hatay’da, Diyarbakır’da, Şanlıurfa’da ve daha pek çok vilayette zelzele bekliyoruz.” dediler. Hangi uyarıyı hatırlıyorduk? Hangisi aklımızda yer edindi? Sanıyoruz ki hiçbirisi zira hiç hazır değildik.
Yine birebir ikaz, yıllardır İstanbul için yapılıyor. İstanbul’da büyük bir sarsıntı bekleniyor ve uzmanlar “Hazırlanın, çok yakın” diyorlar. Pekala bunu tam da şu anda söylemek ne kadar gerçek?
Prof. Dr. Naci Görür katıldığı TV programında mümkün İstanbul zelzelesi için kabaca bir hesaplama yaptı ve 500 bin insanın hayatını kaybedebileceğini söyledi. (51:21)
Oyuncu Tabiat Rutkay ise başka bir muhtemel zelzelesi artık konuşmanın kendisini makus etkilediğini lisana getirdi:
Yer Bilimci Prof. Dr. Naci Görür, geçtiğimiz günlerde Tv100’e konuk oldu ve İstanbul zelzelesiyle ilgili iddialarını paylaştı. Kabaca yaptığı hesaplama sonrası 500 bin insanın ölebileceğini söyleyen Görür, beklenen zelzelenin ne kadar yıkıcı sonuçları olabileceğini gözler önüne serdi.
Oyuncu Tabiat Rutkay, Görür’ün bu cümlesini alıntılayarak attığı tweetle isyan etti. Her şeyden evvel bir ‘anne’ olduğunun altını çizen Rutkay, kaygıdan uyuyamadığını ve endişelendiğini dile getirdi. Paylaşımın akabinde Rutkay’a reaksiyon yağdı:
Ve tweeti kaldırarak şu paylaşımı yaptı:
Elbette Tabiat Rutkay’ın korkularını anlıyor ve hatta hepimiz yaşıyoruz. Sonuç olarak çok büyük kayıplar verdik, vermeye devam ediyoruz ve çok büyük yıkımlara sebep olabilecek bir sarsıntı ihtimaliyle karşı karşıyayız.
Yaşadığımız zelzeleler öncesinde de bunu biliyorduk.
Yazımızın başında da söylediğimiz üzere, uzmanlar içinde bulunduğumuz bu felaket senaryosuyla ilgili bizleri evvelce uyardı. 7 üzerinde sarsıntı beklediklerini, yaklaşık 30 bin insanın ölebileceğini ve daha pek çok şeyi söylediler. Maalesef pek birçok da yanlışsız çıktı.
Yaşadığımız bu zelzelelerin akabinde İstanbul, İzmir üzere bölgelerde beklenen sarsıntıları tetiklemiş olabileceği ihtimali de konuşulmaya başlandı. Yaşanan bu durum elbette ki hepimizi derinden etkiledi. Hepimiz, oturduğumuz meskenin güvenirliğini sorguladık, üstünde yaşadığımız yerin sağlamlığını sorguladık, sevdiklerimizin sıhhatini sorguladık. Bu yüzden tahminen de tüm bu endişelerimizin içinde muhtemel büyük sarsıntıları konuşmak insanların bir an evvel tedbir almasını sağlayabilir.
Peki mümkün İstanbul depremini şimdi mi konuşalım?
Aslına bakarsanız bizim, merkez üssü Kahramanmaraş olan depremi de çok evvelce konuşmuş, bitirmiş ve tahlile ulaştırmış olmamız gerekirdi. Alışılmış ki konuşmadık yahut konuştuğumuzla kaldık ve artık bunun acısını çekiyoruz. Herkes ‘yeterince tedbir alınmayan’ depremin sonuçlarını görmüşken ve hepimiz bu kadar kaygılanıyorken İstanbul’da yahut rastgele bir yerde gerçekleşebilecek sarsıntılarla ilgili konuşmanın yanlış bir tarafı yok.
Ama muhtemel sarsıntılarla ilgili ‘doğru şekilde’ konuşmak gerekiyor.
Yaşadığımız bu olaylar karşısında verdiğimiz reaksiyonlar çok değerli. Danıştığımız psikologlardan aldığımız bilgilere nazaran; gündeme gelen İstanbul sarsıntısı konusunda ‘tedbir’ davetinde bulunan, alınabilecek tedbirlere vurgu yapan paylaşımlar yapmak insanları önlem almaya sevk ediyor. Olası ölü sayısına odaklanan paylaşımlar yapmak ise insanları daha büyük bir paniğe sokarak travmaların tetiklenmesine sebep olabiliyor.
Yani bizleri kaygılandıran şeylerin başında, uzmanlardan duyduğumuz meyyit sayıları geliyor. Prof. Dr. Naci Görür üzere bahisle bilgili isimlerin sadece söylemiş olduğu birkaç cümleyi toplumsal medyada sürekli görmek de korkularımızı tetikleyebiliyor. Oysa ne yapacağımızı düşünmeli, hazırlanmalı ve bugünden önlemimizi almalıyız. Çünkü uzmanlar, ne yapmamız gerektiğini de her fırsatta anlatıyor. Tahminen de biraz bu kısıma odaklanmamız gerekiyordur.
Yalnızca olabilecek felaket senaryoları üzerine yapılan paylaşımlar bizi, önlem almaya değil; paniğe ve telaşa sürüklüyor. Tabiat Rutkay’a isyan ettiren, geceleri uyutmayan da daima bu felaket senaryolarına maruz kalması olabilir. Hepimiz durumun ciddiyetini fark eder ve şimdiden önlem almaya başlarsak sarsıntının, sadece kelime manası olan ‘yer sarsıntısı’ndan ibaret olduğu günleri görebiliriz. Çünkü şu anda bizim için sarsıntı, büyük bir yıkımı söz ediyor.
Depreme karşı tedbirlerden kimileri:
