İnsan Görünümlü İlk Robot Tam 250 Yıl Önce Geliştirilmişti: Çağının Çok Ötesindeki “Writer” ile Tanışın!
Bugün robot dediğimizde aklımıza birinci olarak Sophia geliyor. Halbuki dünyanın “insan görünümlü birinci robotu” günümüzde değil, 18. yüzyılda geliştirilmişti.
Evet, birinci bakışta yazı yazan bir oyuncak bebek üzere görünüyor. O periyotlarda hangi teknolojiyle bu gerçek oldu diye düşünebilirsiniz; çünkü periyodunun çok ötesinde gelişen bu robot, günümüz teknolojisine kapı aralayan cinsten.
Birazdan göreceğiniz üzere dünyanın “insana benzeyen birinci robotu” şu anda başınızda oluşandan çok uzak bir profilde. Kendisi komutsuz yazı yazabilen bir çocuk figürüydü. Üstelik bahsettiğimiz yıllar için bu inanılmaz bir şeydi.
Çoğu insan, “robot” sözünü hâlâ yeni üzere düşünüyor.
Robotların, sandığımızdan daha eski bir teknoloji olduğunu 1773 üretimi “Drawing Uzunluk Automata” isimli robot kanıtlıyor. Ancak geçmişte insanlar bu tıp teknolojilere bizlerin tersine “robot” değil de “makine” yahut “mekanizma” ismi verirdi.
Bu antik makine, 18. yüzyıldaki insanların, bilhassa robotun ardındaki o periyot için son derece etkileyici mekanizmayı anlayamamaları nedeniyle vakit içinde unutuldu. Yapabildiklerinden ötürü kimi şahıslar bu robota Türkçe karşılığı ile “Yazar” adını vermişti. Zira yaptığı şey yazı yazmaktı.
Robotun mimarı Pierre Jaquet Droz, ünlü Automat markasının öncü saat ustasıydı.
İsviçre doğumlu olan Pierre, hayatının büyük bir kısmını saatlerle ve bilhassa de saatlerin karmaşık sistemleriyle ilgilenerek geçirdi. Çocuk yaşlardan itibaren, eski saatleri modüllere ayırarak içerideki mekanizmayı keşfetmeye meraklıydı. Bugün bile Pierre Jaquet Droz’un zamanının en usta saat imalcisi olduğu biliniyor ve günümüze uzanan muvaffakiyetleri da bunu kanıtlıyor.
Kendisi 1772’de teknolojinin gücünü dünyaya göstermek istedi. O devirde teknolojinin her modülü bir sorunu çözmek emeliyle yaratılmıştı ve Pierre’in karşılaştığı sorun da o devirdeki dünya nüfusunun yazma hüneriyle ilgiliydi: Herkes yazı yazamıyor, nasıl yazılacağını bile bilmiyordu.
Pierre, bu meseleye tahlil bulmak için programlanabilir bir yazı makinesi yapmaya karar verdi. Oğlu Henri Louis Jaquet Droz ve yakın arkadaşı Jean Frederic Leschot’un yardımıyla Writer’ı yaratmak için vaktinin ötesinde 6.000’den fazla özel mekanik bileşeni muvaffakiyetle oluşturdu.
Bu robot, art taraftaki çarkta gösterilen İngiliz alfabesindeki rastgele bir harfi kalem ve mürekkeple yazabiliyordu.
Daha şaşırtan olan ise bu bebeğin, kalemi mürekkebe batırabilecek kadar kendi başına çalışması ve bunun için hiçbir güç kaynağı kullanmamasıydı; yani büsbütün mekanik bir çalışma prensibine dayanıyordu.
Dikkat çeken bir öbür durum; robotun gözlerinin, kâğıda yazdığı her mektuba âdeta canlı bir varlık üzere odaklanmasıydı. Birinci bakışta fecî gelse de bu teknoloji, şu an bile akıl alır üzere değil.
Pierre, mesleğinde yenilikçi bir mucit olarak yalnızca bu robotla hudutlu kalmayarak “The Draftsman” ve “The Musician” isimli robot ve çeşitli düzenekler da oluşturmuştu.
Pierre’in yarattığı bu sistemlerin, bir dönüm noktası olduğunu belirtiliyor.
Bu yenilikler halka tanıtıldığında o devirler bu garip sistemler şeytani güç olarak algılanmıştı. Robot kavramına ve bu tıp teknolojiye alışkın olmayan halk, birçok vakit görünüşleri nedeniyle bunları kolay oyuncaklarla da karıştırdı. Dünya üzerindeki bu teknolojik sıçramanın ne kadar kıymetli bir tarihi an olduğu lakin o periyotta insanların bunu pek anlamadığı görülüyor.
Bugün bile bu yaratıcı çalışmanın pek çok insan tarafından fark edilmemesi ve bazılarının hâlâ bunun bir çeşit aldatmaca olduğuna inanması çok güç geliyor. İnanmak istemeyenler içinse bu robot, İsviçre’nin Neuchatel kentindeki Sanat Tarihi Müzesi’nde sergilenmekte.
Videosunu izlemek isteyenler için:
Bir de asırlar evvel El-Cezeri’nin geliştirdiği robot var.
İslam coğrafyasında parlayan bir yıldız olan El-Cezeri, 1203 yılında birinci programlanabilir robotu geliştirmişti. Bu robot, Drawing Uzunluk Automata ile karıştırılmasın zira bu aslında bir tekneydi. Teknenin üzerinde iki davulcu, bir harpçı, bir de flüt çalan 4 kişi bulunuyordu. Yani “Writer” bir insan tipindeki birinci robotken, El-Cezeri bir tekne ile bu mekanizmayı geliştirmiş birinci isimdi.
Robotlarla ilgili öbür içeriklerimiz:
