Abonelik Sistemiyle Çalışan Hizmetlerin Çoğunluğunun Müşterilerini Manipüle Etmeye Çalıştığı Tespit Edildi
Yapılan iki araştırma, abonelik hizmetlerinin karanlık tarafını gözler önüne serdi. Bu şekil hizmetlerin çok büyük bir çoğunluğunun müşterilerini manipüle etmeye çalışan prosedürler kullandığı tespit edildi.
Aylık aşikâr fiyatlar karşılığında farklı tiplerden içeriklere ve fırsatlara ulaşmamızı sağlayan abonelik hizmetleri günümüzde inanılmaz tanınan durumda. Dünya çapından milyonlarca insan bu üslup servisleri kullanabiliyor. Fakat yeni raporlar, abonelik sunan şirketlerin karanlık yüzünü gözler önüne seriyor.
Uluslararası Tüketici Müdafaa ve Uygulama Ağı (ICPEN) ve Global Zımnilik Uygulama Ağı (GPEN) tarafından yürütülen ikili araştırma, birçok abonelik hizmetinin müşteri davranışlarını etkilemek için İngilizcede dark pattern olarak bilinen “karanlık kalıpları” kullandığını keşfetti.
Aboneler manipüle ediliyor
Karanlık kalıpların ne olduğundan kısaca bahsedelim. Birçok internet sitesinin arayüzlerinde sıkça kullandığı bu yol, kullanıcıları şirketlerin kendi istediği seçimler yapmasına yönlendirmesine, bunu yapmak için onları zorlayan ve manipüle etmesine deniyor. Yani kendi çıkarınıza olmasa bile bu prosedürle zorla o şeyi yapıyorsunuz. Mesela bir aboneliğinizi iptal etmeye çalışırken binbir türlü süreçten geçilmesi buna örnek olabilir.
ICPEN’in raporunda abonelik sistemini kullanan 642 web sitesi ve taşınabilir uygulama değerlendirildi. Sonuçlarda platformların neredeyse %76’sında karanlık kalıpların kullanıldığını, %68’inde ise birden fazla bu sistemin yer aldığı görüldü. Yani neredeyse tüm hizmetler, müşterilerini manipüle etmeye çalışıyordu.
En yaygınlarından biri, şirketlerin olumsuz bilgileri bulmayı zorlaştırmasıydı. Bir diğerinde ise abonelik yenilemesi olan hizmetlerde kullanıcının otomatik yenilemeyi kapatmasını güç hâle getiriliyordu. %81’inin bunu yaptığı görüldü. Öbürleri ortasında kullanıcıların muhakkak süreçlere ulaşması için kendi hakkında fazladan bilgi sağlamak zorunda olması üzere şeyler yer alıyordu.
GPEN’inkinde ise 1000’den fazla site ve uygulama tahlil edildi ve yeniden birçoklarında misal sonuçlar görüldü. %89’u zımnilik siyasetlerinde baş karıştırıcı bir lisan kullanıyordu. Üstte bahsettiğimiz bilgi sağlanması üzere şeyleri içeren arayüz müdahalesi de yaygındı. Hatta kullanıcıyı en az koruyan zımnilik seçeneğinin en çok seçilmesini sağladıkları bile görüldü. %42’sinin ise kullanıcıları etkileyebilecek duygusal lisan tercih ettiği tespit edildi.
Her iki rapor da kimi kullanıcıların internet hizmetlerinde sahiden de kendi kararlarını almıyor olabileceğini, siteler tarafından manipüle edilebildiğini ortaya koyuyor. Bu da gereğinden fazla ferdî bilginizin paylaşılması üzere risklere neden olabiliyor. Bu türlü şeyler konusunda dikkatli olmak da yarar var. Dijital okuryazarlığın ehemmiyeti büyük.
