Dünyanın Her Yerinde Ekranların En-Boy Oranı 4:3 iken Ne Oldu da Aynı Yıl 16:9’a Geçildi?
2009 yılında, yeni bir “aspect ratio (en-boy oranı formatı)” bütün dünyada standart hâle geldi. Pekala bilhassa bu oranın seçilmesindeki sebep neydi?
Aslında bilim insanlarının ve şirketlerin; televizyon ekranlarını, bilgisayar monitörlerini ve telefonları değiştirmesiyle birlikte standart en-boy oranı çok da beklenmedik bir gelişme değildi.
Ancak nasıl tüm dünya birebir standardı kullanmaya başlamıştı ve bu standart neye nazaran belirlenmişti? Haydi en temelden başlayıp aydınlanalım.
İlk basamaktan başlayalım, nedir bu “16:9”?
16 ünite genişliğinde ve 9 ünite yüksekliğinde bir ölçüyü tanımlayan 16:9, standartlaşmış bir en-boy oranı. UHD, HDTV, Full HD ve SD dijital televizyonlar; akıllı telefonlar; bilgisayar oyunları ve monitörler için de memleketler arası standart manzara formatı.
Peki neden bilhassa bu oran seçilerek standartlaştırıldı?
Sinema ve sinema sanayisi geliştikçe, farklı farklı boyutlar ortaya çıkıyordu. Kestirim edersiniz ki bu da büyük bir sıkıntıya yol açıyordu. Tüm bu farklı formatlar, tek bir kare televizyon ekranına nasıl sığacaktı?
1984 yılında elektronik üretim üzerine bir çalışma kümesine dahil olan Dr. Powers, 16:9 oranına geçişi önermişti. Hesapladığı pahaya nazaran, farklı en-boy oranlarının tam olarak geometrik ortalamasıydı.
4:3 (standart televizyon) ile 2:35 (ortalama bir sinema oranı) arasındaki geometrik ortalamayı da karşılıyordu. Yani matematiksel olarak bir uzlaşı oranıydı. Lakin önerisi çabucak hayata geçmemişti.
HD televizyonlar geliştirildikçe 16:9 formatı daha çok benimsenmeye başlandı.
Ayrıca 16:9, geniş ekran televizyonlarda, daha istikrarlı ve doğal bir imaj sunuyordu. İnsan gözünün, geniş açıları kapsamasına nazaran tasarlanmıştı.
Takvimler 1993 yılını gösterdiğinde ise Avrupa Birliği, yeni monitörler ve televizyonlar ortaya çıktıkça manzara formatının da standart olması gerektiğine karar verdi. Eh, dünyanın geri kalanı da her zamanki üzere onu takip etti.
Alışılmış sinema salonu havası terk edilmemiş oldu.
16:9 formatı, insanların alıştığı geniş sinema salonu ekranını anımsatarak çok daha sinematik bir hava verdi. Üstelik öteki oranlardaki formatlarla kullanıma da çok uygundu. Örneğin 4:3 oranındaki bir manzara için çabucak yanlara siyah kısımlar ekleniyordu.
Fark ettiyseniz birçok Hollywood sineması 16:9 oranında çekilmiyor ve beyaz perdeye ya da televizyona yansıtılırken yanlarına bahsettiğimiz üzere siyah kısımlar ekliyorlar. Platformlar ve televizyonlar “Ekrana Sığdır” ve “Orijinal” üzere farklı izleme seçenekleri sunuyor.
Ekonomik faktörler de bu standardın yeterlice yerleşmesini sağladı.
Televizyon, bilgisayar, telefon üzere eserlerin üreticileri; belli bir oranı benimsediklerinde gereç kullanımı ve maliyet açısından standartlaşmak işlerine geliyor. Böylelikle üretim süreçlerini optimize ediyorlar ve maliyetleri de düşürebiliyorlar.
İlginizi çekebilecek başka içeriklerimiz:
