Teknolojinin günümüzde dünyadaki birçok krize karşın akıl almaz biçimde süratli geliştiği gerçeğini hepimiz kabul etmişizdir. O denli ki bugünlerde bilhassa akıllı telefon yahut bilgisayarların tanıtımında gördüğümüz, o periyoda nazaran ‘çığır açıcı’ yenilikler daha bir sene olmadan eski statüsü kazanabiliyor.
Tüketici elektriğindeki yeniliklerde durum bu türlü geçiciyken husus bilime geldiğinde bu süratli gelişimin tesiri kalıcı oluyor. Bu bağlamda bilime yönelik araştırma merkezleri, teknolojinin gelişimiyle daha üst seviye ekipmanlara erişebiliyor, bu da kendi alanlarında her seferinde bir sağlam adım daha atmalarına imkân tanıyor. Artık gelin, öne çıkan bu araştırma merkezlerinden birkaçına bakalım.
Dünya’nın önde gelen araştırma merkezleri:
- NASA: Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi
- ISRO: Hindistan Uzay Araştırma Tertibi
- SPACEX: Uzay Keşif Teknolojileri Şirketi
- Blue Origin: Havacılık ve Uzay Araştırma Şirketi
- ESA: Avrupa Uzay Ajansı
- CERN: Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi
- LIGO: Lazer İnterferometresi Kütleçekim Dalgası Gözlemevi
- ESO: Avrupa Güney Gözlemevi
Herkesin ismini her yerde gördüğü, uzay araştırmalarıyla geniş kitlelerce tanınan: NASA
- Merkezinin bulunduğu yer: Washington, DC, ABD
NASA’yı, gerçekleştirdiği yahut gerçekleştireceği uzay vazifeleriyle ve sinema dünyasındaki tasvirleriyle tanıyor olabilirsiniz. ABD’nin uzay çalışmalarının temelini oluşturan NASA, günümüzde hâlâ havacılık ve uzay alanlarında uzun vadeli projeler yürütmekte.
Şirket bu bağlamda yalnızca roket üretip uzaya göndermekle kalmıyor, uzay araştırmaları da yürütüyor. Şirketin aktüel projeleri ortasında insanlığı Ay’a tekrar götürmeyi amaçlayan Artemis Programı bulunuyor.
Birden fazla kişinin varlığından haberdar olmadığı lakin uzay yarışında Hindistan’ı en savlı ülkelerden biri kılan: ISRO
- Merkezinin bulunduğu yer: Bangalor, Hindistan
Açılımını Hindistan Uzay Araştırma Tertibi halinde Türkçeye çevirebileceğimiz ISRO, ismi üstünde Hindistan’ın ulusal uzay ajansı. Bu bağlamda temel gayesi, uzay alanındaki gelişmelerle Hindistan’ı öne çıkarmak.
Yaptığı şeylere baktığımızda uydu aygıtlarının oluşturulup geliştirdiklerini, roket tasarımı ve geliştirilmesi evrelerini üstlendiklerini ve atmosferin üst katmanından uzayın derinliklerine kadar geniş çaplı araştırmalar gerçekleştirdiklerini görüyoruz.
Uzayla ilgisi olmayanların bile ismini Elon Musk sayesinde en az bir yerde duyduğu: SpaceX
- Merkezinin bulunduğu yer: Kaliforniya, ABD
Az evvelki iki kurum üzere uzay araştırmalarına yoğunluk gösteren SpaceX, kendisini onlardan farklı kılan bir gayeye sahip. Bu şirketimizin emeli uzay turizmini herkes için erişilebilir kılmak ve Mars’ta birinci kolonileri kurmak. Esasen kurucusu Elon Musk’ı da daima bu hayali hakkında konuşurken görüyoruz.
Şirketin alışılmışın dışında olan gayesinin yanında gelişmiş roketler ve uzay araçları tasarlayıp ürettiğini de belirtelim.
Elon Musk’ın SpaceX şirketinin rakibi olarak nitelendirebileceğimiz, Jeff Bezos’ın şirketi: Blue Origin
- Merkezinin bulunduğu yer: Washington, ABD
Blue Origin şirketinin ismini, daha çok kurucusu Jeff Bezos’ın gerçekleştirdiği uzay seyahatiyle internette yaygın formda görmeye başladık. Şirketin misyonu, SpaceX’e misal biçimde uzay seyahatlerinin masrafını azaltmak ve başka gezegenlere de ulaşım sağlayarak yeni kaynakların insanlığa ulaştırmak.
Hükümetlerarası bir uzay tertibi olan: ESA
- Merkezinin bulunduğu yer: Paris, Fransa
Çok sayıda Avrupa ülkesinin bir ortaya gelmesiyle ortaya çıkan Avrupa Uzay Ajansı, Dünya ve etrafındakiler hakkında bilgi edinmeyi amaçlıyor. Geniş çaplı tertibin çalışma alanı bununla hudutlu değil, çünkü Güneş Sistemi ve kainatın geri kalanına yönelik çalışmalar da ESA’da yürütülmekte.
Tüm bunlar yapılırken de tertibe dahil olan Avrupa ülkelerinin sanayilerinin geliştirilmesi hedefleniyor.
Dünyanın en büyük parçacık fiziği laboratuvarı unvanını elinde tutan: CERN
- Merkezinin bulunduğu yer: Meyrin, İsviçre
Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi olarak bilinen CERN, dünyanın en güçlü parçacık hızlandırıcılarını elinde tutmasıyla biliniyor. Kabaca anlatmak gerekirse bu aygıtlar, elektron ve proton üzere parçacıkları yüksek suratlara çıkararak bunların birbirleriyle yahut bir maksatla çarpışmasını mümkün kılıyor.
Bu deneyler sayesinde farklı parçacıklar hakkında farklı bilgiler öğreniliyor ve elde edilen bu bilgiler hem bilimin ilerleyişine hem de insanlığın gündelik hayatına katkıda bulunacak biçimde kullanılıyor. Yani parçacıklar altında kainatın ne üzere sırlar sakladığına burada bakılıyor.
Kara deliklerin dinamikleri hakkında bilgi sahibi olmamızı mümkün kılan, astronomide bir birincisi başaran: LIGO
- Merkezinin bulunduğu yer: Washington ve Lousiana, ABD
LIGO, öteki araştırma merkezlerine bakınca gözünüze yabancı gelebilir. Çünkü ışık yoluyla elde edilenler yerine burada, büyük kütleli cisimlerin ivmelenmesiyle oluşan kütleçekim dalgaları tespit ediliyor. 2015 yılında iki kara deliğin çarpışmasından yayılan kütleçekim dalgalarının LIGO sayesinde tespit edilmesiyle daha sonra burada rol oynayanlara Nobel Mükafatı bile verilmişti.
Gözlemevi olmaktan çok bir deney olma özelliği taşıyan LIGO, öteki gözlemevleri üzere kubbeli değil. Aslında kütleçekim dalgalarını tespit etmek için de ışık gerekmediğinden anten misyonu gören ve iki yana uzanan 4 km’lik kolları, hedefine ulaşmasında kâfi oluyor. Bu deneyi tam olarak anlatmak için kütleçekimin ne olduğundan başlamamız gerektiğinden ilginizi çektiyse LIGO hakkında daha kapsamlı bilgi edinmek için bilimsel makalelere yönelebilirsiniz.
Hükümetlerarası bir gözlemevi olan: Avrupa Güney Gözlemevi (ESO)
- Merkezinin bulunduğu yer: Garching, Almanya
Gökbilim alanında çalışmalar yürüten ve Atacama Çölü’nde üç adet gelişmiş müşahede bölgesine sahip olan ESO, 16 Avrupa ülkesini kapsayan hükümetlerarası bir kuruluş. Burada, dünyanın farklı yerlerinden astronomi alanında çalışanlara üst seviye araçlar sağlanıyor ve gerçekleştirilen çalışmalarla uzay hakkındaki soru işaretlerinin ortadan kaldırılması hedefleniyor.
Teleskop teknolojilerinin geliştirilmesi de kuruluşun öncelikli çalışmaları ortasında bulunuyor.
Bu araştırma merkezleri hakkında verdiğimiz bilgilerin büsbütün yüzeysel olduğunu belirtelim. Şayet bu kuruluşlar hakkında daha ayrıntılı bilgiye ulaşmak isterseniz resmî sitelerine yönelebilirsiniz.
Kaynaklar: 1, 2, 3, 4
