Trafik Işıklarının Süresi Neye Göre Belirleniyor? İşin Arkasında Bayağı Matematik Varmış!

Bazı kavşaklarda yeşil ışık daha uzun yanarken kimilerinde çabucak kırmızıya dönüyor. Bu mühletin büsbütün rastgele belirlendiğini düşünüyorsanız yanılıyorsunuz!

Trafiğin yoğunluğuna yahut yolun ne kadar etkin olup olmadığına nazaran belirlendiğini de düşünebilirsiniz. Biz de o kadar kolay düşünmüştük.

Ama işin gerisinden bilimsel tahliller, bilgiler ve özel algoritmalar çıktı.

Trafik ışıkları neye nazaran ayarlanıyor?

Trafik ışıklarının müddeti belirlenirken birçok faktör göz önünde bulunduruluyor.

• Araç yoğunluğu ve trafik hacmi
• Yaya trafiği
• Kavşak geometrisi ve yolların genişliği
• Günün saatine nazaran değişen trafik akışı
• Kazaların ve tıkanıklıkların önlenmesi
• Trafik ışıkları ortasında senkronizasyon sağlanması

Özellikle büyük kentlerde trafik ışıkları, sabit vakitli çalışmak yerine akıllı sistemlerle dinamik olarak yönetiliyor. Pekala, bu süreç nasıl işliyor?

Trafik ölçümleri nasıl yapılıyor?

Biraz daha ayrıntılandıralım, gerisinden da formülü gelecek. Çağdaş trafik idaresinde ışıkların mühleti belirlenmeden evvel bölgedeki trafik akışı ayrıntılı halde tahlil ediliyor.

Yollara yerleştirilen manyetik dedektörler, geçen araçları sayarak trafik yoğunluğunu ölçüyor. Bilhassa kavşaklara yakın yerlerde bu sensörlerden gelen datalara nazaran yeşil ışık müddeti dinamik olarak artırılabiliyor yahut azaltılabiliyor.

Ayrıca gelişmiş trafik idare merkezleri de kavşaklara yerleştirilen kameralarla araç yoğunluğunu anlık takip ediyor ve yapay zekâ takviyeli sistemler sayesinde trafik akışına uygun biçimde ışık mühletleri değiştirilebiliyor.

Bunun yanı sıra Google Maps ve Yandex Navigasyon üzere uygulamalardan alınan anonim bilgiler, trafiğin hangi saatlerde nerede ağırlaştığını tespit ediyor. Datalar doğrultusunda da trafik ışıklarının mühletleri optimize edilebiliyor.

Yeşil, sarı ve kırmızı ışık müddetleri nasıl hesaplanıyor?

Geldik bahsettiğimiz formüle. Trafik ışıklarının ne kadar müddetle yanacağı makul bir denkleme dayanıyor ve buna da “Webster formülü” deniyor.

Yeşil ışık süresi

C : (1.5L + 5) / (1 – Y)

• C, sinyal döngü mühleti. (Bir ışığın kırmızıdan yeşile ve tekrar kırmızıya dönmesi için geçen toplam süre)
• L, kayıp vakit. (Araçların durup tekrar hareket etmesi sırasında oluşan gecikme)
• Y, kavşağa gelen araçların oranı.

Araç yoğunluğuna ve kavşaktaki şerit sayısına nazaran değişkenlik gösterse de yeşil ışık 60 ila 120 saniye arasında oluyor. Ağır trafiği olduğu yerlerde daha fazla aracın geçmesi için uzun olabiliyor ve ortalama 90 saniye olarak belirleniyor. Daha az sıkışık alanlarda ise bu mühlet 3-45 saniye ile hudutlu tutuluyor.

Sarı ışık süresi

Sarı ışığın mühleti de şoförlerin inançlı bir biçimde durabilmesi için hesaplanıyor. Ekseriyetle 3 ila 5 saniye ortasında değişiyor ve sürat hududuna, kavşağın büyüklüğüne bağlı olarak ayarlanıyor.

Eğer sarı ışık müddeti çok kısa olursa sürücüler ani fren yapmak zorunda kalabiliyor, çok uzun olursa da trafik akışı sistemsiz hâle gelebiliyor.

Kırmızı ışık süresi

Kırmızı ışık mühleti ise trafik akışının düzenlenmesi ve yaya geçişleri için kâfi vakit tanınması hedefiyle hesaplanıyor. Kavşakta birikme olmaması ve öteki yolların sırasını beklemesi için makul bir formüle nazaran ayarlanıyor.

Bu süreçte yürüme arası çoklukla 7 saniye olarak belirleniyor. Yoğunluk, şerit sayısı süreyi değiştiriyor fakat ortalaması 7.

Akıllı trafik ışıkları ve yeni kuşak sistemler

Günümüzde trafik idaresi artık sabit vakitli ışık sistemlerinden akıllı sistemlere gerçek evrildi. Akıllı trafik ışıkları sayesinde:

• Gerçek vakitli bilgi tahliline nazaran ışık müddetleri değiştirilebiliyor.
• Acil durum araçları (ambulans, itfaiye) yaklaştığında otomatik olarak yeşil ışık verilebiliyor.
• Yayaların düğmeye basarak ışık müddetini etkileyebildiği sistemler yaygınlaşıyor.
• Yapay zekâ ve makine tahsili dayanaklı algoritmalar sayesinde trafik akışı daha verimli hâle geliyor.

Özellikle büyük kentlerde yeşil dalga uygulaması ile de trafik ışıkları birbirine senkronize edilerek, makul bir süratte seyreden araçların daima yeşil ışıkta ilerlemesi sağlanıyor.

Sonuç olarak trafik ışıkları talihe nazaran değil, bilime nazaran ayarlanıyor. Bir dahaki sefere kırmızı ışıkta beklerken sabırsızlanırsanız, bunun rastgele olmadığını ve art planda karmaşık hesaplamalar yapıldığını unutmayın!

Yolda giderken bunların da sebeplerini öğrenmek ister misiniz?