Tarihteki İlk Ses Kaydı Neydi? Üstelik Şimdiki Gibi Tek Tuşa Basmak Kadar da Basit Değilmiş!

Bugün, telefonlarımızdan bir tuşa basarak şipşak ses kaydedebiliyoruz. Bu kolay şey için yapmamız gereken yalnızca bu, lakin asırlar evvel ‘ilk ses kaydı’ yapıldığında, durum hiç de bu türlü değildi desek?

İnsanlık için büyük bir adım olan ses kaydı, tarihte teknolojik bir ihtilali de beraberinde getirmişti. Beşerler, alışık olmadığı bu türlü bir alete ve ihtilale, nasıl reaksiyon vermişti?

Bunlardan daha da ilginci ise tarihteki birinci ses kaydı neydi?

Kaydedilen birinci ses, 9 Nisan 1860’ta Fransız bilim insanı Edouard-Leon Scott de Martinville’e aitti.

Bilimsel çalışmalar yapanMartinville, sesin fizikî izlerini fonotograf ile kaydederek, o periyotta sesi “görülebilir” hâle getirmeyi başarmıştı. Lakin zar güç kaydettiği bu sesi dinleyebilmesi, bugünkü üzere mümkün olmadı. Martinville, ‘fonotograf’ ismini verdiği aygıtını geliştirdiğinde, ses dalgalarını bir tıp grafik olarak kâğıda kaydedebiliyordu. Bu kaydın niteliği, sesin bir çeşit dalga biçimi olarak kâğıda işlenmesiydi. Yani, sesler kaydediliyordu ancak dinlenemiyordu.

Fonotograf, sesin grafiğini gösteriyor ancak onu dinlemeye imkân tanımayan bir teknolojiydi. Kaydedilen bu sesin gerçeğe dönüştürülmesi ise 27 Mart 2008’de, çağdaş teknolojinin takviyesiyle mümkün olabilecekti.

Peki fonotograf da neyin nesiydi?

Fonotograf, az evvel de belirttiğimiz üzere, ses dalgalarını fizikî olarak kaydedebilen birinci aygıttı. Ancak bu kaydı dinlemek için gerekli teknoloji şimdi ortada yoktu. Bu alet, bir gaz lambası ile kararmış kâğıda, elle döndürülen bir merdaneye sarılı kâğıdın üzerine ses dalgalarını kaydediyordu. Koni formundaki bir modülden geçen dalgalar, hassas bir iğneyi titreştiriyor ve bu titreşimler, kâğıda bir çizgi olarak işleniyordu.

O periyotta, bu kaydın sırf bir tıp “ses grafiği” olduğu biliniyordu. Bu ses ise yüzyıllar sonra dinlenebildi.

2008’de tarihçi David Giovannoni, bu eski kaydın bulunduğu Paris’teki arşivde kaydı inceledi.

Bir araştırma takımıyla birlikte bu kaydın çağdaş teknolojilerle tahlil edilmesine imkan sağlayan tarihçi, 27 Mart 2008’de ise 1860 tarihli o kaydın birinci sefer dinlenmesini sağlamıştı.  Tarihin birinci ses kaydında, Fransız halk müziği “Au Clair de la Lune, Pierrot Respondit”in kısa bir kesiti yer alıyordu.

Ses kaydı, genellikle Edison ile hayata geçirildi olarak biliniyor. Aslında bu buluş, bu bilginin de çürütülmesine yardımcı oldu. 1877’deki fonografi, sesin kaydedilerek dinlenebileceği birinci aygıt olmasına karşın bu kayıt, ses kaydında bir tarihi adım olmuştu.

İlk ses kaydının keşfi, teknolojinin evrimindeki kuşkusuz kıymetli bir dönüm noktasından birisiydi. Edouard-Leon Scott de Martinville’in 1860’ta kaydettiği, kısa lakin tarihi pahası büyük olan bu müzik, çağdaş teknolojiler sayesinde birinci defa dinlenebilmiş ve insanlık tarihinin sesli dokümanı hâline gelmiş oldu.

İşte tarihteki o birinci ses kaydı:

s