Roma’nın En Zengin Adamı Marcus Licinius Crassus Öldükten Sonra Neden Boğazından Aşağı Erimiş Altın Döküldü?
Roma Cumhuriyeti’nin Roma İmparatorluğu’na dönüşmesinde kıymetli rolü olduğu kadar “Roma’nın en varlıklı adamı” olarak da isimlendirilen Marcus Licinius Crassus’un vefatı hakkında pek çok rivayet olsa da ortalarından en dikkat cazibeli olanı vefatından sonra boğazından aşağı erimiş altın dökülmesi.
Tarih boyunca merak ve ilgi uyandıran bu olayın ardında nasıl bir sebep var?
Kimler, neden Crassus için bu türlü bir son hazırladı?
Crassus’un geçmişi ile başlayalım.
MÖ 115 yılında Roma’da doğan Marcus Licinius Crassus, soylu bir aileden geliyordu. Babası, MÖ 97 yılında konsül ve MÖ 89’da sansörlük yapmış devlet adamıydı.
Marius ve Cinna’nın politik baskıları nedeniyle ailesi güç vakitler geçirdi ve Crassus, genç yaşta İspanya’ya kaçmak zorunda kaldı. Sulla’nın iktidarı ele geçirmesiyle Roma’ya dönen Crassus, burada servetini tekrar inşa etmeye başladı.
Nasıl varlıklı oldu?
Crassus’un servet birikimindeki en dikkat cazibeli usullerden biri, Roma’daki yangınları fırsata çevirmesiydi. O devirde Roma’da sık sık yangınlar çıkıyor ve kentte bir itfaiye teşkilatı bulunmuyordu.
Crassus, 500 kişilik bir itfaiye birliği kurarak yangın yerine süratle ulaşıyor lakin müdahale etmeden evvel mülk sahiplerine düşük fiyatlarla satın alma teklifinde bulunuyordu.
Eğer sahipleri satmayı kabul ederse yangını söndürüyor, aksi takdirde binanın yanmasına müsaade veriyordu. Bu stratejiyle Roma’nın büyük bir kısmını düşük maliyetle satın aldı ve tekrar inşa ederek büyük karlar elde etti.
Ayrıca Sulla’nın proskripsiyonları sırasında idam edilenlerin mallarının açık artırmayla satılması sürecinde de Crassus, bu mülkleri ucuza satın alarak servetini daha da artırdı.
Köle ticareti ve gümüş madenciliği üzere alanlarda da yatırımları bulunan Crassus, periyodun en varlıklı insanı hâline geldi.
Siyasi mesleği ve birinci triumvirlik
Crassus, servetini siyasi arenada da kullanarak MÖ 70 yılında Pompey ile konsül seçildi lakin Pompey ile ortalarında daima bir rekabet vardı.
Julius Caesar’ın da dahil olduğu Birinci Triumvirlik ile bu üçlü, Roma siyasetinde büyük bir güç odağı oluşturdu. Crassus, Pompey ve Caesar’ın askerî muvaffakiyetlerinin gölgesinde kalmaktan rahatsızdı ve kendi askeri zaferini arzuluyordu.
Parthia seferi ve Carrhae felaketi
Bu arayış, onu doğudaki varlıklı Parthia İmparatorluğu’na yöneltti. MÖ 53 yılında, yaklaşık 43.000 kişilik bir orduyla Parthia üzerine sefere çıktı.
Parthia’nın hafif süvari okçuları ve ağır zırhlı katafraktları karşısında hazırlıksızdı. Carrhae Muharebesi’nde Parthia generali Surena tarafından ağır bir mağlubiyete uğradı. Oğlu Publius da bu savaşta hayatını kaybetti.
Savaşın akabinde, Crassus barış görüşmeleri için Parthia’larla buluşmaya gittiğinde tuzağa düşürüldü ve öldürüldü. Mevt biçimi hakkında farklı rivayetler bulunsa da en bilinen kıssaya nazaran Parthia’lar, Crassus’un servet hırsını alaya almak için boğazına erimiş altın döktüler.
Bu sembolik aksiyon, onun açgözlülüğüne bir gönderme olarak yorumlanıyor lakin öykünün doğruluğu kesin değil ve kimi tarihçiler tarafından bir efsane olarak bedellendiriliyor.
Gerçek mi, efsane mi?
Tarihçi Plutarkhos, Crassus’un vefatından sonra başının kesildiğini ve Parthia hükümdarı Orodes II’ye gönderildiğini belirtiyor.
Başka bir rivayete nazaran ise Crassus’un başı, Euripides’in “Bacchae” isimli oyununun bir sahnesinde sahne materyali olarak kullanılmış.
Erimiş altın hikâyesi de muhtemelen Crassus’un servet hırsını vurgulamak için sonradan eklenmiş bir efsane.
Sonuç olarak, Marcus Licinius Crassus’un hayatı, büyük servetler ve hırslarla dolu olsa da trajik bir sonla noktalanmış. Onun vefatına dair anlatılan erimiş altın kıssası, insanlık tarihinin açgözlülük ve hırs konusundaki derslerinden biri olarak da günümüze kadar gelmiş.
Tarihteki isimlerle alakalı bunlar da ilginizi çekebilir:
