Border Collie, Akbaş, Kangal ve Avustralya Çoban Köpeği üzere çeşitler; kuşaklar uzunluğu aktarılan seçici üremeleri sayesinde sürü yönetme yetenekleri çok gelişmiş. Üstelik araştırmacılar, bunu matematiksel olguyla açıklayabiliyor.
Koskoca sürüleri tek başına güdebilen çoban köpeklerinin bunu nasıl yapabildiğini hiç merak etmiş miydiniz?
Bir hayvan sürüsünü, başka bir hayvanın denetim etmesi nasıl mümkün olabilir ki? İçeriğimizde bu farklı durumu anlatıyoruz!
Matematiksel şartlarla açıklayabiliriz.
Sürü gütme sürecinde yalnızca sezgiler rol oynamıyor, sistematik bir algoritmaya dayanıyor. Çoban köpekleri, sürüyü denetim etmek için iki temel prensibe nazaran hareket ediyor. Bunlardan birincisi, onları bir ortada tutmakken başkası, yönlendirmek.
Çoban köpeği, sürünün dağılmasının önüne geçmek için boşlukları tespit edip buraları kapatmaya çalışıyor. Bu süreçte koyunlarla tek tek ilgilenmiyor, sürüyü tek bir bütün olarak algılıyor. Matematiksel olarak bu durum, “küme hareketi” ve “merkezcil kuvvet” kavramlarıyla açıklanıyor.
Çoban köpeği, koyunlar ortasında açıklık fark ettiğinde o noktaya yöneliyor ve sürünün dağılmasını önlüyor. İşte bu, parçacıkların aşikâr bir çekim merkezi etrafında toplanmasına benzeyen fizikî bir sisteme dayanıyor.
İkinci basamağa gelecek olursak…
Köpek, sürüyü sıkı bir küme hâline getirir ve onları maksat noktaya yönlendirmeye çalışıyor. Hayvanların dağılımını tahlil ederken en uygun hareket yolunu belirliyor.
Eğer sürü gereğince bütünleşmişse artlarından hareket ederek ileri hakikat gitmelerini sağlıyor. Yani denetimli bir yönlendirme sistemi ortaya çıkıyor.
Matematiksel modelleme ile bu sürecin nasıl işlediği daha da netleşiyor.
The Royal Society’de 2014 yılında yayımlanan araştırmada, bir çoban köpeği ve koyunlara GPS aygıtları takarak hareketlerini tahlil edildi ve bilgisayar simülasyonları ile köpeğin davranışlarını anlamaya çalışıldı.
Elde edilen bilgiler, köpeğin sürüyü yönetirken makul kurallara nazaran hareket ettiğini ve sürünün pozisyonuna bağlı olarak taraf değiştirdiğini ortaya koydu.
Bu model, sadece hayvancılık alanında değil, tıpkı zamanda robot teknolojileri ve yapay zekâ sistemlerinde de uygulanabilir.
Mesela drone sürülerinin yahut otonom araçların uyumu için çoban köpeklerinin kullandığı algoritmalardan ilham alınabilir.
