Kilitlerin Arkasındaki Dahiyane Mekanizma: Anahtarlarda Bulunan Girinti ve Çıkıntılar Rastgele Oluşturulmadı!
Evlerimiz, otomobillerimiz, hatta ferdî eşyalarımız… Neredeyse her şey için bir anahtar kullanıyoruz. Üstelik hiçbir anahtar, bir başkasına benzemiyor.
Eşi ve gibisi bulunmayan bu kilit sistemi, nasıl çalışıyor hiç merak ettiniz mi?
Bir anahtar, nasıl sırf bir kapıyla eşleşmiş biçimde onu açabiliyor? Birbirinden farklı tasarlanan bu sistemin dayanılmaz bir düzeneği var!
Kilitler, anahtarın üzerindeki girinti ve çıkıntılarla çalışıyor.
Kilitlerin temel prensibi, anahtarın, kilidin içindeki mahzurları gerçek bir formda hizalayarak silindiri döndürmek. Pekala bunu nasıl başarıyorlar?
En yaygın kilit türü, pin tamburlu kilitlerdir. İç içe geçmiş iki silindir ve bunların ortasına yerleştirilmiş pin setleri bulunuyor. Her pin, “üst pin” ve “alt pin” olarak iki modülden oluşuyor. Anahtar takıldığında üzerindeki girinti ve çıkıntılar, alt pinleri belli bir yüksekliğe itiyor.
Doğru anahtar kullanımında, tüm pinlerin arayüzü iki silindirin birleşim noktasına denk gelir.
Bu durumda da üst pinler üst silindirde kalırken, alt pinler aşağıda kalıyor ve silindir, hür bir halde dönebiliyor. Anahtar yanlışsa pinler, hizalanamaz.
Anahtarın şekli de her bir alt pinin uzunluğuna nazaran tasarlanıyor. Mesela, kısa bir anahtar çıkıntısı, uzun bir alt pini üst iterken, derin bir girinti kısa bir alt pini daha az yükseltiyor. Böylelikle her bir pin çifti kesme çizgisinde ayrılıyor ve kilit açılıyor.
Kilit cinslerine nazaran bu düzenekler değişebiliyor.
Wafer (dilimli) kilitlerde, pin yerine yassı dilimler kullanılıyor. Anahtar, bu dilimleri hizalayarak silindirin dönmesini sağlıyor. Tübüler kilitlerde ise pinler, dairesel bir sistemde yerleştiriliyor ve anahtar tüp biçiminde olup uç kısmındaki çentiklerle pinleri hizalıyor.
Dimple (çukur) anahtarlarda da girintiler, anahtarın yüzeyinde değil; yan tarafında bulunuyor ve yatay pinlerle etkileşime giriyor.
Gördüğümüz üzere, anahtarların fizikî özellikleri, kilidin iç mekanizmasıyla ahenk içinde çalışacak halde tasarlanıyorlar.
Anahtarla ilgili başka içeriklerimiz:
