Hayvanların geçmişi hatırlayıp hatırlayamadığı konusunda pek çok araştırma yapıldı ve hâlâ yapılmaya devam ediyor. Pekala bu araştırmalar bize ne söylüyor?
Özellikle konutunuzda bir hayvan varsa sizden evvelki hayatını hatırlayıp hatırlamadığını merak etmişsinizdir. Mesela onu sokaktan kurtardığınız vakitten öncesini, o kuvvetli günlerini hatırlıyor olabilir mi?
Kısacası hayvanlar, geçmişi hatırlar mı? Kimileri geçmiş tecrübelerinden yola çıkarak travmatik hareketler sergilediğine nazaran bu sorunun yanıtını “Evet.” olarak düşünüyor olabilirsiniz ancak durum, bundan daha karmaşık.
Çok evvelce olan olayları hatırlayabilmek için evvel birkaç dakika öncesini hatırlayabilmek gerekir. Yani kısa müddetli hafızaya gereksinim var.
Bunu hayvanlar üzerinde ölçmek isteyen bilim insanları, hayvanların daha evvel gördükleri objeleri yanlışsız bir biçimde tanımladıkları için ödüllendirildikleri, onlara bakmadan mahzurlardan kaçınmaları istendiği yahut saklandığını gördükleri yiyecekleri ararken izlendiği deneyler tasarladılar. Bu metotlar elbette hayvanların hatırlayabildiği her şeyi göstermiyor, bilişlerinin temellerini ortaya çıkarıyor.
Uzun vakittir toplanan bilgilere nazaran hayvanlar nitekim de kısa vadeli hafızaya sahip ve hayal görürken makul olayları ve etkileşimleri uzun müddetli hafızaya dönüştürüyorlar.
Eötvös Loránd Üniversitesinde köpek bilişi uzmanı olan Ádám Miklósi, “Rüya görme çoklukla hafızanın tekrar düzenlenmesiyle bağlantılıdır.” diyor.
Kedi ve köpek belleği birbirine benziyor.
Kedilere yapılan, daha evvel beslendikleri kaplara geri dönüp dönmediklerine yönelik deneyler, anı hafızasına sahip olduklarını göstermişti. Köpeklerinkine benziyordu.
Yine de bu hatırlamanın, insanlardakinden daha farklı olma ihtimali var. Mesela hayvanların bir şeyi hatırlaması için bir objeden tetiklenmeleri gerekiyor olabilir fakat biz, bir şeyden tetiklenmeden de geçmişe dönük anıları hatırlayabiliriz.
Araştırmalar yalnızca kedi ve köpeklerle hudutlu değil.
İnek ve koyun üzere çiftlik hayvanları dahil, pek çok hayvan daha evvel gördüğü insanların yüzlerini hatırlayabiliyor. Kendi tiplerinden olan arkadaşlarını da tanıyabiliyor.
Özellikle yunuslar ve filler, türdaşlarını hatırlama konusunda etkileyici bir hünere sahip. 20 yıl boyunca farklı kaldıktan sonra bir ortaya getirildiklerinde yakınlık ve tanıma belirtileri gösteriyorlar.
Sümüklü böceklerin yaklaşık 1 ay boyunca bilgi depoladığı da biliniyor. Acı tadı olan bir sıvıyı tattıkran sonra, 1 ay boyunca o sıvıdan uzak duruyorlar. Daha sonra bu bilgiyi unutuyorlar ve tekrar tadıyorlar.
Balıkların da birkaç saniyede her şeyi unuttuğuna dair efsaneler var lakin bu da hakikat değil. Aylarca, hatta kimileri yıllarca bir şeyleri hatırlayabiliyor.
Özetle evet, hayvanlar geçmişi hatırlıyor lakin bu hatırlamanın tam olarak nasıl tetiklendiği şimdi bilinmiyor. Daha fazla araştırmaya gereksinimimiz var.
Hayvanlar hakkında daha fazla içerik:
