Gökyüzüne Uzanmak Yerine Dibine Dibine İnen Bu Gökdelenlerde Yaşamak İster miydiniz? İşte Şehircilikte Devrim Yaratacak Proje: Earthscraper
Binaların üste hakikat yükselmesine hepimiz alışkınız. Pekala ya gökyüzüne uzanan gökdelenler, tam aykırısı yani yerin altına kadar girse?
Şehirlerde alan giderek azalırken mimarlar yeni tahlil teklifleri peşinde ve bu manada ortaya çıkan yeni bir kavram var. O da earthscraper yani toprak kazıcıyı da diyebiliriz.
Tamam da yerin altına çok katlı binalar nasıl olacak, insan ömrünü nasıl etkileyecek? Dünyada bunun hayata geçmiş örnekleri var mı? Tüm sorulara yanıt arıyorsanız işte earthscraper hakkındaki ayrıntılar.
Earthscraper nedir?
Earthscraper, klasik gökdelenlerin tam bilakis yerin altına gerçek inşa edilen devasa yapılar için kullanılan bir terim. Yüzeyde hudutlu alanı olan kentlerde, yüksek gökdelenlerin yerine yeni bir yapılaşma tahlili sunan earthscraper, aslında bir nevi artan nüfus ve azalan alan sorununa alternatif olarak geliştirildi.
Earthscraper fikrinin ortaya çıkış hedeflerinden biri de yer altındaki doğal ısı istikrarından faydalanarak daha sürdürülebilir bir yaşam sunmak. Birebir vakitte yüzeydeki değerli yapılar ve yeşil alanlar korunarak yeni yapılaşma tahlilleri üretmek de hedefleniyor.
Earthscraper fikri nasıl ortaya çıktı?
Yer altı kentleri, aslında büsbütün yeni bir fikir değil. İnsanlık tarihine bakıldığında Kapadokya’daki Derinkuyu Yeraltı Şehri üzere örnekler, eski uygarlıkların da yerin temelinde yapılar inşa ettiğini gösteriyor.
Ancak çağdaş manada birinci earthscraper fikri, 2011’de Meksikalı mimarlık firması BNKR Arquitectura tarafından ortaya atıldı.
Bu projeye nazaran Mexico City’deki Zócalo Meydanı’nın temelinde 65 kat derinlikte bir yer altı gökdelenin inşa edilmesi planlandı. Bu yapıda; ofisler, konutlar, mağazalar ve müze üzere kültürel alanlar barındıracaktı.
Üstelik piramit biçiminde tasarlanan yapı, iç kısımlarına gün ışığı ve hava akışı sağlamak için camdan çatıya sahip olacaktı. Fakat proje; yapısal, lojistik ve birtakım yasal engeller sebebiyle iptal edildi.
Mexico City’deki proje hayata geçirilmese de Çin’de InterContinental Shanghai Wonderland, 2013’te tanıtıldı ve 2018’de tamamlandı. Otel, toplamda 18 kattan oluşuyor ve 16 katı yerin altında.
Earthscraper’ların avantajları neler?
Büyük metropollerde yeni gökdelenler için hudutlu alanlar olduğundan bu yolla şehir genişletmeden yeni alanlar yaratma imkânı sunuluyor. Mevcut inşa edilmiş çevreyi etkilemeden artan nüfusa yerleşim alanı sağlanmış oluyor.
İklim değişikliği nedeniyle artık yer üstü sıcaklıklar değişken hâle geldi. Yer altı sıcaklıkları ise bu kadar değişken değil ve bu yüzden de earthscraper’lar ile ısıtma ve soğutma için daha az güç harcanacak. Bu da daha çevreci bir tahlil manasına geliyor.
Bu kavram Japonya’da birinci olarak insanları zelzeleye karşı korumak için de ortaya çıktı. Deprem, kasırga yahut öbür doğal afetler, yer üstündeki yapılara daha çok ziyan verebiliyor. Yer altındaki yapılarda ise daha âlâ müdafaa ve barınak sağlanması hedefleniyor.
Ayrıca gökdelenlerde kullanılan kaynaklar çok daha fazla. Binanın kendi tartısını dengelemesi için çelik kullanımı artarken yerin altında yapılan binalarda bu kadar çelik kullanımına gerek kalmayacak zira çevreleyen topraktan dayanak alınacak.
Earthscraper’ların karşılaştığı zorluklar
Her ne kadar yeni ve çevreci bir tahlil olarak görülse de natürel ki bunun da birtakım zorlukları var. Yerin altına indikçe doğal ışık ve hava sirkülasyonu azalacak. Yüzeydeki hayattan uzak yaşamak insanların psikolojisini olumsuz tarafta etkileyebilir. Bu nedenle de aydınlatma ve havalandırmanın çok düzgün tasarlanması gerekiyor.
Su temini, kanalizasyon ve drenaj üzere pek çok faktörün çok düzgün kıymetlendirilmesi gerekiyor. Alışılmış ki inşa sürecini de daha karmaşık hâle getiriyor. Bu yüzden makus bir planlama sonrasındaki rastgele bir revizyon daha güç ve pahalı olabilir.
Yer seçimi de hayli kıymetli bir kriter. Her ne kadar yer altı yapıları birtakım afetlere daha sağlam olsa da zelzele bölgelerindeki zemin kaymaları ve çökmeleri, yağmur ve kar suları için doğal drenaj havzalarına dikkat etmek gerekiyor.
Birçok ülkede büyük yapılar inşa etmek için mevzuatlar bulunuyor. Şehir planlamalarında bu tıp radikal değişiklikler yapmak da çok uzun müddetler alabilir.
Şimdi bize tuhaf bir proje gelse de ileride tahminen gökyüzüne uzanan değil yerin altındaki devasa projeleri konuşuyor olacağız. Siz ne düşünüyorsunuz?
Farklı yapılar:
