Deprem, Sel, Kasırga Yok! Dünyanın En Güvenli Ülkeleri Hangileri ve Türkiye Bu Listenin Kaçıncı Sırasında?

Kasırga, hortum, sarsıntı, volkanlar, orman yangınları ve tsunami üzere doğal afetler, dünyanın çeşitli bölgelerinde farklı sıklık ve şiddetlerde meydana geliyor. Pekala yeryüzünde bu çeşit felaketlerin en az yaşandığı ülkeler hangileri?

Dünya genelinde her yıl yaklaşık 45 bin kişi, doğal afetler yüzünden hayatını kaybediyor ve dünyadaki ölümlerin yaklaşık %0,1’iden doğal afetler sorumlu.

Tabii bir de bu oranlarda neredeyse hiç hissesi bulunmayan ülkeler de var. Neden buralarda daha az doğal afet yaşanıyor? Bunun yanı sıra ülkemiz kaçıncı sırada?

2024 bilgilerine nazaran doğal afetlerin en az görüldüğü ülkeler:

Monako/0,18

Avrupa’daki en küçük bağımsız ülkelerden biri olan Monako, Akdeniz kıyısında yer alıp tektonik olarak faal bölgelerden uzakta kalıyor. Ilıman Akdeniz iklimiyle de hava olayları riski hayli düşük.

Ayrıca hem küçük yüz ölçümü hem de ülkenin zenginliğinden su baskınları ve sel riskine karşılı etkili altyapı çalışmaları var.

Andorra/0,28

Her yıl Manoka ve Andorra sıralaması değişiyor ve bu iki ülke en muteber ülkeler arasında birinci sırada çekişiyorlar. 2024’te 0,28 risk oranı bulunan Andorra, dünyanın en küçük ülkelerinden biri olmanın da avantajını yaşıyor. Doğal afet yönetimi için ülkü bir ortamı var.

Ülkenin yıkıcı sarsıntı geçmişi de yok ve açık sulardan çok uzakta. Dağlık yapısı ve iklimi, afet riskini minimize etse de ülkede bazen heyelan yahut çığ görmek mümkün lakin tekrar de bunlar onun güvenli ülke listesinden çıkmasına yetmiyor.

San Marino/0,35

San Marino’da da az nüfus ortaya çıkıyor ve dünyanın en küçük beşinci ülkesi olarak listelerde. İtalya’nın kuzeyinde Apenin Dağları’nda yer aldığı ve denize kıyısı olmadığı için de deniz kaynaklı afetlerden etkilenme riski yok denecek kadar.

Ayrıca yakın bölgelerde zelzeleler olmasına karşın San Marino büyük fay sınırlarından uzakta olduğu için önemli sismik hareketler nadiren hissediliyor. Ilıman Akdeniz ikliminden kaynaklı çok yağış ve fırtına riskinin düşük düzeyde olması da San Marino’yu bu listeye sokuyor.

Lüksemburg/0,61

Batu Avrupa’daki Lüksemburg, büyük tektonik plakaların kesişim noktalarından uzakta olduğundan zelzele nadiren görülüyor. Ilıman okyanusal iklim sahibi olduğu için de kasırga, tropikal fırtına yahut çok sıcaklık dalgaları çok az yaşanıyor.

Karayla çevrili olması da tsunami riskini ve şiddetli deniz fırtınalarını uzaklaştırıyor. Bunun yanı sıra ülkede etraf düzenlemeleri ve afet idaresi epeyce gelişmiş durumda. Su baskınları yahut heyelan üzere olaylara karşı tesirli tedbirler alınıyor.

10 ülkenin listelendiği tahlilde başka ülkeler ise şöyle:

• Sao Tome and Principe/0,67
• Lihtenştayn/0,71
• Belarus/0,76
• Singapur/0,8
• Katar/0,94
• Bahreyn/0,94

Dünya Risk Endeksi’ne nazaran en yüksek afet riskine sahip ülkelerin sıralaması

• Filipinler/46,91
• Endonezya/41,13
• Hindistan/40,96
• Kolombiya/37,81
• Meksika/35,93
• Myanmar/35,85
• Mozambik/34,44
• Rusya/28,12
• Bangladeş/27,73
• Pakistan/27,02
• Türkiye/14,48

Yukarıdaki listede Türkiye 193 ülke ortasında 35. sırada yer alıyor ve “çok yüksek riskli” ülkeler kategorisinde bulunuyor.

Türkiye’nin afet riskini artıran faktörler ortasında aktif fay hatları, iklim değişikliği ve yoğun şehirleşme kıymetli rol oynuyor.

Doğu Anadolu Fay Sınırı, Batı Anadolu Fay Sınırı ve Kuzey Anadolu Fay Sınırı başta olmak üzere 3 büyük fay sınırının olması aslında ülkemizdeki doğal afet riskini arttıran değerli faktörler ki çok acı bir halde deneyimledik de. Büyükşehirlerde süratle artan nüfus ve kontrolsüz kentleşme ise sarsıntı ve sel üzere afetlerin tesirlerini daha yıkıcı hâle getiriyor.

Son yıllarda aşırı yağışlar, kuraklık ve sıcak hava dalgaları üzere iklim değişikliği nedeniyle de sel ve su baskınları yaşadık. Bilhassa Akdeniz ve Ege bölgelerinde orman yangınlarında da bu sebeple artış görüldü. İnsan kaynaklı yanılgıları da eklemek gerek alışılmış ki.

2021 yazında yaşanan ve 300’e yakın orman yangını ile de Türkiye’nin doğal afetler karşısındaki kırılganlığını gözler önüne serildi.

Türkiye’nin afet riskini azaltmak için alınması gereken önlemler

• Deprem güçlü yapılar: Bilhassa İstanbul, İzmir ve Bursa üzere büyük kentlerde riskli yapıların güçlendirilmesi yahut yenilenmesi epeyce kıymetli.
• Erken ihtar sistemleri: Japonya üzere ülkelerde olduğu üzere erken ikaz sistemlerinin yaygınlaştırılması, can kayıplarını en aza indirebilir.
• Doğal afet eğitimi: Eğitim kural zira halkın bilinçlendirilmesi, afet anında panik yerine şuurlu hareket etmeyi sağlayacak değerli kriterlerden biri.
• İklim değişikliği ile gayret: Yeşil alanların artırılması, su kaynaklarının korunması ve orman yangınlarıyla daha faal uğraş edilmesi gerekiyor.

Sonuç olarak doğal afetler kaçınılmaz olabilir fakat hazırlıklı olmak ve ziyanları en aza indirmek mümkün. Dünyanın en inançlı ülkeleri de bu riski; şuurlu kentleşme, gelişmiş afet idaresi ve altyapı yatırımları ile azaltıyor. Örnek almak gerek!