Çelikler Tarihe Karıştı: Uçakların İniş Takımlarında Artık Neden Karbon Frenler Tercih Ediliyor?
Nasıl ki bir araba için fren olmazsa olmazsa tıpkı şey uçaklar için de geçerli. Frensiz bir uçak düşünmek elbette mümkün değil. Ama uçakların iniş kadrolarından kullanılan frenler ikiye ayrılıyor. Karbon yahut çelik olarak.
Yani hem karbon hem de çelik frenleri kullanmak mümkün. Lakin ortalarında bariz farklar var. Peki karbon fren seçimi neden daha mantıklı?
Karbon frenleri daha kullanışlı yapan özellikleri neler?
Tüm çağdaş ticari uçakların otomatik fren sistemleri bulunuyor.
Bu sistemler, tıpkı bir otomobil üzere lastiklerin ıslak pistte kaymasını önleyen fren sistemine (ABS) sahip. Otomatik fren sisteminin en büyük avantajı ise uçağın sabit bir yavaşlama ile inançlı bir formda suratı kesmesi.
Bu suratın kesilmesi ya da yavaşlaması için ise tekerlek frenleri otomatik olarak devreye giriyor. Yani pilot frenlemenin son evresinde, her iki fren pedalına basıyor ve tekerlek frenlerini direkt devralıyor. Bu da otomatik fren sisteminin devre dışı bırakılmasını sağlıyor.
Gelelim bu frenlerin çeşitlerine.
Aslında çelik frenler, havacılık kesiminde çok uzun yıllar boyunca standart bir kullanıma sahipti. Sonrasında ise yüksek performanslı askerî uçakların havacılık sahnesinde daha çok yer almaya başlamasıyla birlikte karbon frenler tercih edilmeye başladı.
Çünkü karbon frenler, çelik frenlere nazaran neredeyse 2 kat daha fazla iniş yapma imkânı sağlıyor. Yani karbon frenler çok daha uzun ömürlü. Kelam konusu maliyet olduğunda çelikler her vakit daha ucuzdu fakat son vakitlerde bu maliyet neredeyse eşitlendi.
Karbon frenlere fiyat manasında iyileştirmeler yapıldı ve bu sorun de ortadan kalktı. Ayrıyeten karbon frenler, çelik frenlere göre çok daha fazla güç emme kapasitesine sahip.
Yine karbonlar, daha hafif ve daha güçlü.
Hatta ortadaki bu hafiflik farkı hayli fazla. Örneğin bir Boeing B757’nin karbon fren kullanarak sağladığı tartı tasarrufu yaklaşık 250 kg. Tıpkı halde Boeing B767’de bu tasarruf ortalama 360 kg.
Ek olarak karbon frenlerin çok daha düşük yükte olması hem yakıt tüketimini azaltıyor hem de uçuş müddetince oluşan karbondioksit emisyonlarını büyük oranda azaltıyor. İşte tüm bu sebeplerden ötürü artık uçak frenlerinin karbon olanları tercih ediliyor.
