Araç Kullanmak İçin Ehliyet Sınavına Girmek İlk Kimin Aklına Geldi? (Ehliyetsiz Araç Kullanmak Zenginlik Göstergesiydi)
Bugün, yasal olarak araç kullanmak için ehliyet imtihanını geçmemiz gerekiyor. Fakat bir vakitler, yalnızca aracı çalıştırmayı bilmek bile bunun için kafiydi.
Ehliyet sınavının, hangi ülkeye giderseniz gidin uygulandığını görürsünüz. Pekala tarihte de o denli miydi?
Üstelik bu imtihanın geçmişini öğrenince “bu şahıslara nasıl ehliyet veriliyormuş!” diye söylenebilirsiniz…
19. yüzyılın sonlarına yanlışsız buharla çalışan taşıtların yerini, içten yanmalı motorlara sahip arabalar almaya başlamıştı.
Toplumlar ise şimdi bu yeni otomobillere hazır değildi. Yollarda hâlâ at otomobilleri, yayalar ve vakit zaman hayvan sürüleri oluyordu. Böylesi bir tertipte ise motorlu taşıt kullanmak, potansiyel bir tehlike üzere görülüyordu.
Başlangıçta araba sürmek, bir yetkinliğe dayanmıyordu. Herkes bir araba satın alıp onu sürebiliyordu. Lakin yaşanan çok sayıda kaza, şoförlerin belli kurallar dahilinde yola çıkmalarını gerektirdi.
İlk adımlar Fransa’da atıldı.
Dünyada birinci defa motorlu taşıt şoförlerine resmi bir evrak verilmesi, 1893’te Fransa’da başladı. Paris’in karmaşık trafiği, mümkün kazaları ve karışıklıklara sebep oluyordu. Hâl bu türlü olunca da sürücü belgesi olmayan şahısların araba kullanması yasaklandı.
Araç kullanan her kişi “sertifika de capacité” isminde bir yeterlilik evrakı almak zorundaydı. Bu belgeyi ise almanın şartı, bugünkü üzere ne bir imtihan ne de diğer bir şeydi!
Aracı çalıştırıp durdurabiliyor olmak, teknik bilgilere hâkim olmak ve kamu güvenliğine zarar vermeyecek halde araç kullanmak, bu sertifika için kafiydi.
Modern imtihan kavramı, İngiltere’de doğdu.
Fransa’da ortaya çıkan, formalite bir uygulama gibi görülebilir. Asıl ehliyet sınavı, 1935’te İngiltere’de mecburî hâle getirildi. Bu periyotta Birleşik Krallık’ta motorlu taşıtlar büyük ölçüde yaygınlaşmış, kent içi trafiğin karmaşıklığı önemli bir sorun hâline gelmişti.
Trafik Yasası ile 1935’te de bu karar yürürlüğe girdi. Karara nazaran yazılı ve pratik imtihanın akabinde bir de görsel ve işitsel sıhhat denetimleri gerekiyordu.
İngiltere, öbür ülkelere de öncü oldu.
ABD, Almanya, Hollanda, İtalya üzere ülkeler de misal sistemleri kendilerine entegre ettiler. 1940’lara gelindiğinde birçok ülkede imtihan artık mecburî hâldeydi.
II. Dünya Savaşı sonrası periyotta ise araba üretimi büyük bir ivme kazanmışken trafik kazaları da birebir süratle artıyordu. Bu koşullar da hükûmetlerin kaideleri sıkılaştırmasına sebep oldu. Gel vakit git vakit, artık ehliyet imtihanları, bugünkü hâlini aldı.
Artan kazalar, kontrolsüz araç kullanımı için büyük bir tehdit oluşturuyordu. Bilhassa her geçen gün gelişen teknoloji, çağdaş araçları daha karmaşık bir hâle sokuyordu. Münasebetiyle bu durum, teknik bilgiyi kaçınılmaz kılıyordu. Tüm bu sebepler, ehliyet imtihanının ortaya çıkmasına vesile oldu.
Bugün herkes, pek de kuralına uygun araç kullanmasa da yolların sırf otomobiller için değil; beşerler için de olduğunu unutmayalım, kurallara uygun hareket edelim.
