Türkiye’deki Herkes Aynı Ücreti Alsaydı Ekonomi Nasıl Etkilenirdi? (“Çok İyi Olurdu!” Diyorsanız O İş Tam Olarak Öyle Olmuyor)
Bu içerikte hayal kuruyoruz. Düşünün bir sabah uyanıyorsunuz ve herkesin çıkarının tıpkı düzeye çekildiğini görüyorsunuz. Pekala, Türkiye’de herkesin birebir fiyatı aldığı senaryoda neler yaşanırdı dersiniz?
Düşünün. Bankacısından çiftçisine, öğretmeninden hekimine kadar herkesin cüzdanına her ay birebir ölçüde para giriyor. Gelir farklılıkları ortadan kalkmış.
Peki, bu radikal değişiklik ekonomimizi nasıl etkilerdi? Refah düzeyimiz artar mıydı yoksa kaosa mı sürüklenirdik? Gelir dağılımındaki bu esaslı dönüşüm, piyasa dinamiklerini, üretkenliği ve toplumsal yapıları nasıl değiştirirdi? Merakınız yeteri kadar kabardıysa bu senaryonun mümkün tesirlerine göz atmaya başlayalım.
Tüm bireylerin birebir fiyatı aldığı bir durumda, arz ve talep istikrarında esaslı değişiklikler görülecektir.
Öncelikle herkesin fiyatının tıpkı düzeye çekilmesi düşük bireyli bireylerin gelirini arttırırken yüksek gelirli bireylerin gelirini düşürecektir.
Bu doğrultuda düşük gelirli bireylerin çoğunlukta olduğu var sayılırsa, bu şahısların harcanabilir gelirlerindeki artış, genel tüketim talebini artırabilir.
Yüksek gelirli bireylerin gelirlerindeki azalmaysa, iktisattaki toplam tasarruf oranlarını düşürebilir.
Ayrıca talebin ve üretim malliyetlerinin artması enflasyonu yükseltebilir.
Bu doğrultuda, Merkez Bankası enflasyonu denetim altına almak için para siyasetlerini sıkılaştırmak zorunda kalabilir.
Bir de motivasyon ve verimlilik konusu var alışılmış. Fiyat eşitliği, bireylerin iş motivasyonunu veverimliliğini olumsuz etkileyebilir.
Örneğin, yüksek nitelikli iş gücünün düşük fiyat motivasyonu nedeniyle üretkenliğini ve inovasyon kapasitesini kaybetmesi gibi durumlar yaşanabilir.
Bu sebeple daha yüksek fiyat ve hayat standardı arayışıyla, nitelikli iş gücünün göç oranlarında artış görülebilir.
Ek olarak, farklı meslekler ortasındaki fiyat farklarının ortadan kalkması, bazı kritik mesleklerin cazipliğini azaltabilir.
Bu sebeple beşerler yetenekleri ve ilgileri doğrultusunda değil, daha kolay ve az sorumluluk gerektiren işlere yönelme eğiliminde olabilir.
Ayrıca, sabit fiyat uygulaması inovasyon ve girişimciliği olumsuz etkileyeceğinden risk alma eğilimi düşebilir ve ekonomik büyüme yavaşlayabilir.
Bu durumda devletin fiyat belirleme ve denetim düzeneklerini aktif bir biçimde kullanması gerekeceğinden kimi kısıtlamalara sebep olabilir.
Ücret eşitliği siyaseti, özel kesim ve kamu bölümü ortasında dengelerin değişmesine yol açabilir.
Örneğin, özel dal yatırımlarında azalma, ekonomik büyüme üzerinde olumsuz tesir yaratabilir.
Kamu dalıysa, herkesin fiyatının eşit olduğu senaryoda daha fazla sosyal harcama yapma zorunluluğu hissedebilir.
Sosyal açıdansa, fiyat eşitliği kısa vadede toplumsal adaletin sağlanması açısından olumlu tesirler yaratsa da uzun vadede nitelikli iş gücünün de göçü ile kalan bireylerin çoğunluğunun niteliksiz iş gücünden oluşması toplumsal açıdan sıkıntılı bir yapı oluşturabilir.
Örneğin, uzun vadede bireylerin kendi potansiyellerini gerçekleştirme dileği ve tatmin duygusu azalabilir.
Sosyal statü ve itibar algısı değişebilir. Bu durumda beşerler kendilerini daha az farklı ve özgün hissedebilir.
Özetle, Türkiye’de herkesin birebir fiyatı aldığı bir senaryo, iktisatta ve toplumsal yapıda önemli yapısal değişikliklere yol açabilir.
