Türkçe hakkında birçok şey, çabucak hemen herkes tarafından bilinse de ayrıntılarda kalan, yaygın olmayan birtakım bilgiler de var. Mesela en uzun sözler hangisi biliyor musunuz?
Ya da en çok manası olan kelime üzere sorular sorsak?
Bazılarınızın tahminen de daha yeni duyacağı kimi Türkçe hakkında değişik bilgiler:
Türkçede en uzun sözler.
20 harften oluşan “kuyruksallayangiller, ademimerkeziyetçilik, egzistansiyalizm ve elektroensefalografi sözleri, Türkçede en uzun sözler olarak kabul ediliyor.
“Muvaffakiyetsizleştiricileştiriveremeyebileceklerimizdenmişsinizcesine” sözünü de duymuşsunuzdur. 70 harf ile en uzun söz olarak bir periyot karşımıza çıkmış olsa da en uzun sözden bahsetmek için anlaşılır olması gerekiyor.
Gerçi bu verdiğimiz söz “Hemencecik başarısızlaştırıcı hâline getiremeyebileceğimiz şahıslardan biriymişsiniz gibi” manasını taşısa da “sizleştiricileştiriveremeyebileceklerimizdenmişsinizcesine” eki ile bir kelimeyi 117 harfe taşımak da mümkün.
O yüzden de biz birinci verdiğimiz 4 kelimeyi, en uzun kelime olarak kabul edebiliriz.
En çok eş manası bulunan söz.
“Abdesthane, aralık, ayakyolu, yüznumara, hacet yeri, hela, kabine, kenef, memişhane, kademhane, lavabo” yani 11 kelime, tuvaletin eş manası sözleridir.
En çok manası olan söz.
“Çıkmak” deyince aklınıza kaç tane manası geliyor? Kaç tane sayabildiniz bilemiyoruz lakin TDK sözlükte “çıkmak” sözünün tam 54 farklı anlamı bulunuyor.
En uzun kısaltma.
“İYSSKSİİD”, neyin kısaltması olduğunu bilen var mı? Bilmeyenlere çabucak açıklayalım. 9 harften oluşan bu kısaltmanın açılımı: İş Yerinde Sıhhat, Sıhhat Korunması ve Sigorta ile İlgili Müşavere.
Türk lisanının birinci sözlüğü.
Kâşgarlı Mahmud’un yazdığı “Dîvânu Lugâti’t-Türk” birinci sözlüğümüz. Türk topluluklarının lisanı, edebiyatı, yaşayışı ve âdetleri üzerine yirmi yıla yakın gereç topladıktan sonra Bağdat’a gelen Kâşgarlı, 1072’de yazmaya başladığı yapıtını 1074’te tamamlayarak Halife Muktedî Biemrillah’a sunmuştur.
Türk Lisan Kurumunun birinci baskısı ise 1945’te yayımlanmış ve bugüne kadar 12 baskısı yapılan “Türkçe Sözlük”, günümüz Türkçe sözlükçülüğünün temel yapıtlarının başında geliyor.
Türkçe Kelamlık içerisinde bulunan kelamlık metni sayısı.
12. baskıda; 82.135 unsur başı, 18.133 unsur içi olmak üzere kelam, terim, tabir ve manadan oluşan 132.334 kelam varlığı bulunuyor. Ayrıyeten sözlükte 45.372 örnek cümle olup kelamlık metni ise 1.756.396 kelamdan oluşuyor.
Türkçede inceltme işareti kalkmadı.
Şapka, düzeltme yahut uzatma işareti üzere isimlerle de kullandığımız inceltme işareti, sanılanın tersine hâlâ varlığını koruyor. O denli olmasa “hala” ile “hâlâ”yı ya da “adet” ile “âdet”i nasıl ayırt ederdik?
Türkçeden başka lisanlara geçen söz sayıları.
Sırpçaya geçen 9 bine yakın Türkçe söz bulunurken Bulgarcaya yaklaşık 3 bin 500 söz geçmiş. Binin üzerinde Macarcaya, birkaç yüz söz Arnavutçaya ve Rumenceye söz verirken Rusçaya ise Türkçeden geçen söz sayısı ise bin 500’ün üzerinde.
İngilizcede Türkçe alıntıların sayısı ise 400’ün üzerinde. Natürel ki bu sayıların bir kısmı Türkçe aracılığıyla geçen Arapça, Farsça kökenli sözlerden oluşuyor. Türkçe kökenli alıntıların sayısı ise 100’ yakın.
Fransızca ve Almancaya verdiğimiz sözlerin sayısı da ortalama 100 civarında.
Türkçedeki ek sayısı.
Değişken biçimleriyle birlikte Türkçede 350’yi aşkın ek bulunuyor. -acak/ecek, -dem/tem, -gen, -küç, -maca/meçe bunlardan yalnızca kimileri.
Türkçe konuşan kişi sayısı.
Türkçe konuşan kişi sayısı ise 90 milyona yakın. Dünyanın en çok konuşulan lisanları ortasında ise 17. sırada bulunuyor.
Sizin de Türkçe hakkında farklı bilgileriniz varsa yorumlara bekliyoruz.
Bu içeriklerimize de göz atarak Türkçenizi geliştirebilirsiniz:
