Sözcükler, Renkleri Görme Şeklimizi Nasıl Değiştiriyor? Bazı Dillerde Farklı Renkler, Aynı Görülüyormuş!
Dilin, dünyayı algılama formumuzu değiştirdiğini az çok biliyoruz. Pekala renkleri algılayışımızı bile değiştirdiğini biliyor muydunuz? Bu inanılmaz durum nasıl oluşabiliyor?
Farklı lisanları konuşan ülkelerin söz çeşitliliği birbirinden çok farklı olabiliyor. Hatta buna bağlı olarak renk spektrumu bile değişebiliyor.
Mesela bizim lacivert yahut turkuaz olarak isimlendirdiğimiz renkler diğer ülkelerde tek bir renge karşılık gelebiliyor. Hatta kimi ülkede renklere dair söz bile yok! Haydi artık geilin, renkleri nasıl şekillendirdiğine daha yakından bakalım…
Dilimiz, dünyayı algılama formumuzu değiştiriyor.
Dili öğrenmeye başladığımız yaşlardan itibaren hisleri, objeleri, renkleri, elhasıl her şeyi sınıflara ayırmaya başlıyoruz. Her ne kadar koskoca renk spektrumunda binlerce rengi algılayabilsek de irtibatta kullandığımız kadarını sınıflandırıyoruz.
Ancak bu sınıflandırma sadece lisandan lisana değil; meslekten mesleğe yahut cinsiyetler ortası bile değişebiliyor. Örneğin bayanlar için nar çiçeği, gül pembesi, açık pembe, çingene pembesi, koyu pembe üzere renk tonları varken erkekler bu renklerin hepsine pembe diyebiliyor. Tekrar emsal halde ressamların yahut modacıların, diğer mesleklerdeki insanlara nazaran renk sınıflandırması çok daha ayrıntılı olabiliyor.
Farklı lisanları konuşan ülkelerin renk sınıflandırması birbirinden bambaşka.
Papua Yeni Gine’de konuşulan Dani lisanı yahut Liberya ve Sierra Leone’de konuşulan Bassa lisanında renkler için koyu ve açık olmak üzere sadece iki sözcük yer alıyor. Koyu için kullanılan sözcük “soğuk” manasına gelirken açık sözcüğü “sıcak” manasına geliyor.
Biraz daha arttıralım. Avustralya’nın kuzeyinde yaşayan Warlpiri halkının konuştuğu lisanda renk manasına gelen bir söz bile yok. Renkleri; kullanım emeli, fizikî duyu yahut biçimi tanım eden sözcüklerle açıklıyorlar.
Kullanılan sözler, o toplumun ve kültürlerinin gereksinimlerine nazaran şekilleniyor. Bağlantılarında renkleri kullanmalarına gerek olmuyorsa lisanda de o sözcükler yer almıyor. Bu da lisan dediğimiz olgunun yaşayan bir varlık olduğunu gözler önüne seriyor.
Farklı renkler için tıpkı kelimeyi kullanan beşerler bir mühlet sonra bu renkleri daha yakın görmeye başlıyor.
Bizim ve Yunanca konuşan insanların lacivert (koyu mavi) olarak söz ettiği renk, koyu mavi için farklı bir söze sahip olmayan insanların gözünde mavi rengine daha yakın olabiliyor. Üstelik bu durum sırf renkler için geçerli değil. Lisanların farklılığı, algımızı hayatın her alanında etkileyebiliyor.
