Rusya ve Japonya, Neden Daha Yapımı Bile Tamamlanmayan Bir Demir Yolu İçin Savaşa Girdi? Kazanan Epey Kârlı Çıkmış!
Dünyanın en uzun demir yolu sınırı olan Trans-Sibirya Demir Yolu, yalnızca Rusya’nın iç yapısını değil, tıpkı vakitte 20. yüzyılın başlarındaki memleketler arası münasebetleri de derinden etkiledi. Dünya tarihini şekillendiren demir yolu, bunu nasıl başarmıştı?
1891’de inşasına başlanan ve 1905’te tamamlanan bu devasa proje, yalnızca bir ulaşım ağı olmaktan çok daha öte bir mana taşıyordu.
Tarihin en etkileyici mühendisliklerinden birisi olan Trans-Sibirya Demir Yolu, bakın bir savaşı nasıl başlattı!
Bu mühendisliğin gerisinde, Rus-Japon Savaşı’ndan II. Dünya Savaşı’na kadar uzanan jeopolitik sonuçlar yatıyor.
Trans-Sibirya Demir Yolu’nun inşası, Rusya’nın geniş toprakları üzerinde daha fazla kontrol kurma ve Asya’nın kaynaklarına daha kolay erişim sağlama emelini taşıyan bir stratejinin kesimiydi. Sergei Witte, Rus hükûmetinde tesirli bir bakan olarak Sibirya’nın ekonomik potansiyelinin kıymetlendirilmesi gerektiğine inanıyordu.
O periyotta Sibirya, büyük ölçüde terkedilmiş bir bölgeydi. Güçlü yer altı kaynaklarına karşın nüfusu az, endüstrisi ise gelişmemişti. Trans-Sibirya Demir Yolu’nun bu bölgeyi süratle ekonomik bir merkez hâline getireceğine ve Rusya’nın Doğu Asya ile ticaret yapmasını sağlayacağına inanılıyordu.
Tabii bunlarla da hudutlu değildi.
Proje, Rus hükûmetinin kırsal bölgelerdeki nüfuzunu artırmayı da amaçlıyordu. Demir yolunun açılması, Sibirya’nın altyapısını geliştirerek bölgedeki yerleşimlerin artmasını sağlamış ve merkezi hükûmetin bölge üzerindeki denetimini pekiştirmişti.
1891’de Moskova ile Vladivostok arasında rayların döşenmesine başlandığında bu proje, Rusya’nın Doğu’ya gerçek genişleme gayretlerinin simgesi hâline geldi. Natürel bu demir yolu, sadece Rusya’yı etkilemeyecekti. Japonya için de büyük bir tehdit oluşturdu.
Japonya, Rusya’nın bu devasa ulaşım altyapısını, Asya’daki stratejik hırslarının bir göstergesi olarak gördü.
1896’da Rusya’nın demir yolunun Kuzey Mançurya’ya uzatılması için Çin ile yaptığı mutabakat, Japonya’yı alarma geçirdi. Japonlar, Rusların Asya’ya yanlışsız yayılmasını engellemek için harekete geçtiler. 1900’lerde Rusya’nın Mançurya’ya asker göndermesi, Japonya ile bu bölgedeki çıkarlar konusunda önemli bir çatışmaya yol açtı.
1904’te ise Japonya, Mançurya’daki Port Arthur‘daki Rus filosuna saldırarak Rus-Japon Savaşı’nı başlattı. Bu savaş, Rusya için âdeta bir felaketti. Demir yolunun şimdi tamamlanmamış olması, Rusların savaşa müdahale etmek için gerekli asker ve malzemeyi süratle sevk etmelerini engelledi.
Baykal Gölü’nün donmuş suları, askerlerin ve gereçlerin geçişini engellerken Japonya’nın zaferini sağladı.
Bu da Rusya’nın, bölgedeki stratejik kayıplarına ve Portsmouth Antlaşması ile Mançurya’yı Çin’e iade etmesine neden oldu.
Trans-Sibirya Demir Yolu, bugün hâlâ dünyanın en uzun ve en kıymetli demir yolu çizgilerinden birini oluşturuyor. 9.258 kilometreyi aşan uzunluğuyla Moskova’dan Vladivostok’a kadar uzanıyor. Asya ile Avrupa ortasındaki ticaretin ise hâlâ belkemiği.
Bir vakitler ıssız toprakları birbirine bağlamak için başlatılan proje, bugün iktisat için büyük bir altyapı hâline gelmiş durumda.
İlginizi çekebilir:
