Ramazan Bayramı’na Neden “Şeker Bayramı” Diyoruz? Kulağa En Mantıklı Gelen İki Teori…
Büyüklerimizin, “Ah nerede o eski bayramlar!” diyerek iç geçirdiği bayram geldi çattı. Esaslı geleneklerimizden birisi olan bayramlar da artık eskisi üzere kutlanmıyor. Bilhassa yaşı biraz daha büyük olan şahıslara nazaran… Başları karıştıran bir soru daha var ki yanıtı hâlâ netleşmemiş: Ramazan Bayramı’na neden Şeker Bayramı diyoruz?
Özellikle 30 sene öncesine kadar ülkemizde Ramazan ayından sonra kutladığımız bu bayram, her yerde “Şeker Bayramı” olarak anılıyordu.
Kurban Bayramı’nın isminin kurban geleneğinden geldiğini biliyoruz, pekala bu bayramın şekerle teması ne?
Eskiden beşerler ne kurban ne de ramazan diye ayırt ediyorlardı. Her bayram için Arapça “ıyd” yani “bayram” tabiri kullanılıyordu.
Her yıl, İslâm aleminin oruç tuttuktan sonra kutladıkları bayram Ramazan Bayramı’dır. Ramazan ayından sonra kutlanması sebebiyle bu ismi alsa da daha eskiye, Osmanlı zamanına gittiğimizde sebebi biraz değişiklik gösterecek.
O periyotlarda “fıtır sadakası” manasına gelen “ıyd-ı fıtr” tabiri kullanılıyordu bu bayram için. Bunun manası da bayram sonuna kalmaksızın durumu olmayan kimselere yardımda bulunmaktır. Yani bu tabir, bizim bugün bildiğimiz fitre manasına geliyor.
Bazı araştırmacılar, okunma yanılgısından kaynaklı olarak isminin “şeker” olarak kaldığını söylüyor.
Eski vakitlerde, günümüzde olduğu üzere Ramazan sona erdiğinde oruç tutanlar, misyonlarını yerine getirmenin verdiği memnuniyetle şükrederlerdi. Bir kanıya nazaran tabir edilen bu “şükür” sözü, vakitle bayrama da ismini verdi ve Ramazan Bayramı uzun mühlet “Şükür Bayramı” olarak anıldı.
Ancak daha sonra “şükür” sözünün “şeker”e dönüştüğü ve “Şükür Bayramı”nın da vakitle “Şeker Bayramı” hâline geldiği söyleniyor.
Bu hakikat olsa da kimi araştırmacılar da isminin tüketilen şekerden geldiğini söylüyorlar.
Bu teorinin kökeni ise Osmanlı’ya dayandırılıyor. Saray, Ramazan’ın on beşinci gününden sonra askerlere tepsi tepsi baklava gönderir, oruç sonrasında beşerler tatlı yer, Ramazan ayı tamamlandıktan sonra yapılan kutlamalarda insanlara şeker ikram edilir, çocuklar bayram harçlığını aldıktan sonra şekercilere koşardı.
Bu üzere geleneklerin de bayramın şekerle bağdaştırılmasına yol açmış olacağı düşünülüyor. Özetle bu hususta kesin bir bilgi olmamakla birlikte iki kıymetli ve mantıklı teori bulunuyor.
Hangisi mutlaka yanlışsız bilemiyoruz fakat hepsinin de kendi içinde tutarlılıkları olduğunu söylemek gerek. Herkese şimdiden ismi üzere şeker tadında bayramlar diliyoruz!
Bayramlar ile ilgili öbür içeriklerimiz:
