Norveç, Türkiye’nin Yarısı Kadar Yüz Ölçümüne Sahipken Neden Neredeyse İki Kat Daha Fazla Havalimanına Sahip?
Türkiye, geniş yüz ölçümü ve stratejik pozisyonuyla dünya çapında tanınan bir ülke. Fakat bu geniş coğrafyasına karşın Norveç’in neredeyse iki katı fazla havalimanına sahip olması da biraz şaşırtan. Türkiye’nin yüz ölçümünün neredeyse yarısı kadar olan Norveç, nasıl oluyor da bu kadar çok sayıda havalimanına mesken sahipliği yapabiliyor dersiniz?
Sayılarla da durumu daha net izah edelim. Türkiye’nin yüz ölçümü 783.562 km² iken Norveç’in 385.207 km². Ülkemizde 59 sivil havalimanı bulunuyor ve bunların yalnızca 37’si memleketler arası uçuşlar gerçekleştiriyor, 18’i de askerî maksatlar için kullanılıyor. Norveç’te ise bölgesel olanlar da dahil 98 havalimanı bulunuyor.
Avrupa’da hava nakliyeciliğine en fazla bağımlı ülkeler ortasında yer alan Norveç birebir vakitte kişi başına en fazla hava yolu seyahati olan Avrupa ülkesi de. Pekala, Norveç neden bu kadar fazla havalimanına mesken sahipliği yapıyor?
Norveç’in coğrafik ve demografik yapısı bu bahiste epey tesirli.
1960’lardan sonra Norveç’te bölgesel havalimanı inşası epeyce arttı. Bunun en değerli sebebi ise kırsal kasabalar ve vilayet merkezleri ortasında ulaşımı aktif kılmaktı. Dağlık ve engebeli coğrafyası sebebiyle de kara yolu ulaşımı zorlaşıyordu. Bu yüzden de kısa rotalarda sırf küçük uçaklara müsaade veren birçok küçük havalimanı var.
Nüfusunun yaklaşık 5,4 milyon olması ve bunların da geniş alana yayılması bir öteki etken. Nüfus yoğunluğunun düşük olması ve yerleşim yerlerinin dağınık olması da her bölgeye ulaşımı kolaylaştırmak ismine daha fazla sayıda küçük havalimanına gereksinim duyulmasına neden oluyor.
Ekonomi de tesirli faktörlerden biri.
Norveç, kişi başına düşen yüksek geliri ve güçlü ekonomik yapısıyla da dikkat çeken bir ülke. Bu ekonomik güç, daha fazla ve küçük havalimanlarının inşası ve işletilmesini de mümkün kılıyor. Norveç hükûmeti, ulaşımı kolaylaştırmak adına küçük ve mahallî havalimanlarına vaktinde hayli yatırım yaptı.
Gerçi günümüze baktığımızda kentler ortası otomobil seyahat müddetini kısaltmak, uçak bileti maliyetlerini de düşünmek ismine hükûmet tarafından köprü, tünel ve feribot temasları yapıldı, hem de kıymetli ölçülerde bütçeler harcandı. Tesirli olmuş olacak ki hava yolu ulaşım tercihi kıymetli ölçüde azaldı.
Türkiye’nin de coğrafik ve demografik yapısına bakalım.
Bizde ise büyük ölçüde düz ve geniş alanlar bulunuyor. Hâl bu türlü olunca da kara yolu ve demir yolu ulaşımı aslında daha uygun hâle geliyor. Gerçi demir yolu da ne kadar etkin farklı bir içerik olabilir. Sonuç olarak otoyollarımız sayesinde birçok bölgeye daha kolay erişim sağlıyoruz. Uçak kadar süratli olmasa da…
Nüfus yoğunluğu yüksek olan şehirlere de sahip olmamız aslında havalimanlarının bu bölgelere yapılmasına neden oluyor. İstanbul, Ankara ve İzmir üzere kentler hem iç çizgilerde hem de dış çizgilerde ağır hava trafiğine sahip.
Toplamdaki havalimanlarımızın bir kısmı turistik ve büyük kentlere yayılmış durumda. Antalya, Muğla üzere kentler de turistik talebin ağır olduğu bölgeler olarak öne çıkıyor.
Ekonomik durumdan ne haber?
Havalimanı imali tüm başlıkları düşünüldüğünde epeyce maliyetli. İstanbul Havalimanı üretiminde öz kaynakların yanı sıra banka kredileri de kullanıldı ve maliyeti 10,2 milyar euro olarak hesaplandı.
Ülkemizde yap-işlet-devret yapısının daha çok ön planda olması da mevzu havalimanı olunca da değişmiyor ve gözler özel sektöre çevriliyor. Hem bu yapıdan hem de proje finansman kısmında problemlerin ortaya çıkması, kredilerin epeyce da uçuklatıcı olmasından ötürü sıkıntılar ortaya çıkabiliyor ve yeni bir havalimanı oluşturmak neredeyse hayal oluyor.
İhalede yaşanan sıkıntılar, yasal prosedürlerdeki eksiklikler, yatırım teşviklerindeki sıkıntılar da havalimanı projelerini askıya alıyor. Havalimanı projelerinde muvaffakiyet isteniyorsa da yalnızca özel işletmelerin değil ilgili kamu kurumlarında da iş birliğine girmesi gerekiyor.
Sonuç olarak:
Birçok açıdan ele almaya çalışsak da her iki ülkenin havacılık siyasetleri ve stratejileri bu farkta değerli rol oynuyor. Norveç hükûmeti, ülkenin her köşesine ulaşımı kolaylaştırmak ismine küçük havalimanlarına yatırım yaparken Türkiye hükûmeti daha büyük ve merkezi havalimanlarına odaklanmış durumda.
Yönetimsel farklılıkları da ekleyerek içeriğimizin sonuna gelebiliriz. Sizin bu husustaki yorumunuz nedir?
