Neredeyse Her Maddenin Geri Dönüşümü Gerçekleşirken Radyoaktif Atıklar Neden Yeniden Kullanılamıyor?
Aksiyon sinemalarında sıkça gördüğümüz, son anda kahramanlar tarafından engellenen nükleer felaketler hepimizin aklında yer etmiştir. Lakin gerçek hayatta nükleer atıkların akıbeti ne durumda?
Bugün dünyada neredeyse hemen çabucak her hususun geri dönüşümü bir halde de olsa yapılıyor lakin kelam konusu radyoaktif hususlar olunca bunu söylemek pek de mümkün değil.
Sahiden neden? Bu hususları geri dönüştürmenin hiç mi bir yolu yok?
İlk evvel nükleer atık nedir sorusunu ele almak gerek.
Nükleer atık, radyasyonla kontamine olmuş maddeleri tanımlamak için kullanılan geniş bir tabirdir. Çernobil’deki yapısal gereçlerden tıbbi araştırma atıklarına kadar çeşitlilik gösterir.
En yaygın ve tartışmalı formu ise nükleer yakıtın güç üretiminde kullanıldıktan sonra ortaya çıkan harcanmış nükleer yakıttır. Birçok insan nükleer atık deyince aklına, çatlamış bir varilden sızan yeşil sıvı gelir.
Gerçekte ise nükleer yakıt, uranyum peletleriyle doldurulmuş mühürlü metal tüpler şeklinde bulunur. Bu yakıt kullanıldıktan sonra da misal formda kalır ve yüksek seviyede radyasyon içerir.
Aslında bu hususları geri dönüştürmek mümkün, kimi ülkeler uyguluyor bile!
Fransa ve Japonya üzere ülkeler nükleer atıklarını nizamlı olarak geri dönüştürüyor. Bu ülkeler, kaynaklarından en uygun formda yararlanarak toksik atık ölçüsünü en aza indiriyor.
Dünya gücünün yaklaşık %11’i nükleer santrallerden geliyor. Uranyum, nükleer fisyon için en yaygın kullanılan elementtir. Doğal uranyum, farklı izotopların bir karışımını içerir ve bu izotoplardan U-235, güç üretiminde kullanılan tek doğal izotoptur.
Nükleer atık geri dönüşümü, yüksek maliyetler ve teknik zorluklar nedeniyle yaygınlaşamamıştır. ABD, 1977’de aldığı kararla harcanmış nükleer yakıtın geri dönüştürülmesini yasaklamıştır.
Bunun gerisindeki sebeplerden biri, teröristlerin geri dönüştürülmüş nükleer atıkları çalma yahut kendi atıklarını üretme kaygısıdır.
Diğer yandan Fransa, Japonya, Almanya ve Rusya üzere ülkeler nükleer atıklarını sistemli olarak geri dönüştürmekte ve uzun vadeli depolama gereksinimini azaltmaktadır.
Geri dönüşüm tesislerinin konseyimi ve işletimi maliyetli olsa da uzun vadeli depolama maliyetleri arttıkça nükleer atık geri dönüşümü, kaçınılmaz bir tahlil olacaktır.
Nükleer güç, teorik olarak en sürdürülebilir ve düşük atık seçeneklerinden biridir. Nükleer atıkların geri dönüştürülmesi için gerekli olan tek şey, nükleer ülkelerin geri dönüşüm altyapısına tam manasıyla yatırım yapma isteğidir.
Bu sayede, yüz binlerce yıl boyunca potansiyel tehdit oluşturan yüksek seviyede atık depolarına duyulan ihtiyaç azalacaktır.
