Hiçbir Hatası Yokken Suçlanan İnsanlara “Günah Keçisi” Dememizin Ardında Yatan Üzücü Sebep: Neden Keçi Yerine Başka Bir Hayvan Değil?
Günah keçisi… Bu tabir, insanlığın tarih boyunca cürmün ve sorumluluğun üzerinden atlamak için yarattığı bir figürü aklımıza getiriyor. Üstelik derin bir tarihselliği de içinde barındırıyor.
Eski Ahit’ten Yunan mitolojisine kadar uzanan bu metafor, insanlığın ortak endişelerini ve suçluluk hislerini dışa vurmanın daima bir yolu olmuştur.
İşin garip tarafı, toplumların endişe ve suçluluk hislerini dışa vurmanın yanında şeytanı temsil eden bir tabir olarak da karşımıza çıkıyor!
Toplumlar, yaşadıkları zorluklar karşısında daima bir amaç ararlar.
Günümüzde “günah keçisi” terimi hâlâ sıkça kullanılıyor ve çoklukla ötekileştirilen rastgele bir obje yahut topluluk için bir metafor fonksiyonu görüyor.
Ancak bu tabirin kökenlerine inildiğinde, onun yalnızca suçlu ilan edilenin omuzlarına yüklenen bir tartı olmadığı; birebir vakitte insanlığın kolektif şuurundaki endişelerin ve suçluluk hislerinin dışa vurulduğu derin bir sembol olduğunu da görebiliriz.
Bu gaye, çoğu vakit haksız yere seçilen ve suçlanan bir figür olur. İşte bu figür de hepimizin yakından tanıdığı “günah keçisi”dir.
Bu terim birinci defa İngiliz Protestan Dilbilimci William Tyndale tarafından Tevrat’ın 1530’da İngilizce çevirisinde ortaya çıktı.
Hatta ortaya çıkışında da Yahudiliğin en değerli bayramlarından biri olan Yom Kippur ritüellerinin bir kesimi olan bir merasimi anlatıyordu. Bu merasimde, bir keçi kurayla seçiliyor ve bir baş kâhin, halkının günahlarını itiraf ederek onları hayvana aktarıyordu. Yani halkın kabahatlerinin karşılığında keçi kurban edilecekti.
Tyndale, İbranice “azazel” sözünü “ayrılan yahut kaçan keçi” olarak yorumlayarak o meşhur günah keçisi terimini türetti. Fakat birtakım araştırmacılar da Azazel’in, aslında günahların sürgün edildiği çöldeki muhakkak bir yeri temsil ettiğini ve keçiye benzer bir çöl iblisinin ismini temsil ettiğini argüman ediyor.
Tabii bu mana, İncil’den sıyrılarak bugünkü hâlini aldı.
Bir kabahatin, yanılgının yükünü omuzlayan şahıslar için kullanılan “günah keçisi” metaforunun ardındaki gerçeklik tekrar insanlık hatalarının suçsuz bir keçiye atfedilmesiyle ortaya çıktığını görüyoruz. Yani anlayacağınız bu tabirin öznesi, isminin hakkını veren; hiçbir hatası olmadan kurban edilen bir keçiydi.
Bizim de bugün daima yaptığımız üzere tarihte de hatalara bir kurban aramak daima ilk seçenek olmuş.
İlginizi çekebilecek başka içeriklerimiz:
