Gambiya’nın Sınırları Neden Böyle Garip Bir Şekilde Senegal’in Tam Ortasından Geçiyor?
Bir dünya haritasını incelerken gözünüze takılan birtakım bölgeler olmuş olabilir. Bunlardan birisi de Batı Afrika’nın küçük bir ülkesi olan Gambiya…
Haritadaki biçimi sönmüş bir balonu anımsatan ve garip hudut biçimleriyle donatılmış Gambiya’nın neden bu kadar garip hudut biçimi var?
Tarihi bir olaya dayanan sebebini duyunca eminiz ki siz de şaşıracaksınız!
Batı Afrika’nın küçük ülkesi Gambiya, öteki ülkelerden farklı bir altyapıya sahip.
Uzun, dar bir şerit formunda uzanan Gambiya’nın en geniş noktası yalnızca 30 mil. Senegal’in üç tarafını çevrelediği bu ülkenin Senegal ile hududu olmayan tek kısmı, yalnızca kısa bir kıyı şeridi. Bu alışılmadık form, Afrika’nın sömürgeleştirilmesi periyodunun de çarpıcı bir sonucu.
Gelelim Gambiya’nın farklı bir hudut şeridi olmasının öyküsüne…
18 ve 19. yüzyıllarda sömürge devletleri, Batı Afrika’nın bölgeleri için gayret içindeydi.
İngiltere ve Fransa, bu topraklar üzerinde egemenlik kurmak için birbirleriyle daima büyük bir yarış içindeydi. Gambiya’nın bugünkü hudutlarının oluşumunda da aslında bu büyük rekabetin imzası var.
Gambiya Irmağı, bu yarışın merkezindeydi. Hem İngilizler hem de Fransızlar, bu bölgenin stratejik değerini erkenden fark etmişti. İngiltere, ırmağın kontrolünü elinde tutmak isterken Fransa, Senegal Nehri’ni kontrol altında tutuyordu. Gambiya Nehri’nin kontrolü, İngiltere için değerliydi çünkü bu ırmak, İngiltere’nin Sierra Leone ve Gold Coast gibi diğer Afrika topraklarıyla kontağını sağlıyordu.
Söylenenlere nazaran bir İngiliz savaş gemisi, Gambiya Irmağı boyunca ilerleyerek bölgeyi top atışlarıyla kontrol altına almıştı. Bu olayın da haritanın garip formunun öyküsünü oluşturduğu söyleniyor.
Hikâye, top menzilini temel alarak belirlenen hudutların, Gambiya’nın bu sıra dışı biçimine katkıda bulunduğuna dayanıyor. Bu anlatının doğruluğu konusunda net bir bilgi ise yok.
Anlatılanlara nazaran Gambiya, bu rekabetin bir sonucu olarak ırmağın iki yanında dar bir kara şeridi biçiminde kaldı. İngilizler, 1888’de Gambiya’yı bir himaye bölgesi olarak ilan etti ve böylelikle iki ülke ortasında, sonların tam olarak nerede olacağı konusunda uyuşmazlıklar yaşandı. Bu uyuşmazlıklar, lokal direnişleri de beraberinde getirmişti.
Bir periyot İngiliz gemilerinin bu direnişi kırmak için ırmak kıyılarına top atışları yaptığı da söylenenler ortasında. İngiltere ve Fransa’nın bu topraklar için verdikleri güç mücadelesi ise ortaya Gambiya’nın bu türlü garip hudutlarını çizmiş oldu.
