Filmi Yapılsa Gişe Rekoru Kırar: CIA, Rus Denizaltısını Nasıl Oldu da Çalmayı Başardı?
1968 yılında, Sovyet denizaltısı K-129 bir anda radar ekranlarından kayboldu. Bu kayboluş, CIA’in en kapalı operasyonlarından birinin fitilini ateşledi ve tarihin en çılgın kurtarma vazifelerinden biri başladı.
Soğuk Savaş periyodu, ABD ve Sovyetler Birliği ortasında büyük gerilimle doluydu. Lakin bu tansiyonun ortasında, sinema sinemalarına taş çıkartacak kadar heyecan verici bir olay yaşandı.
CIA’in, derin okyanuslarda kaybolmuş Rus denizaltısını çalmayı nasıl başardığını öğrenince bu operasyonun âdeta bir sinema senaryosundan farksız olduğunu düşüneceksiniz.
Her şey K-129’un gizemli bir halde kaybolmasıyla başladı.
1968 yılının Mart ayında, Sovyet denizaltısı K-129, Hawaii’nin yaklaşık 2.414 km kuzeybatısında kayboldu. O periyotta ABD deniz üssünde misyon yapan subaylar, denizaltının patladığını düşündüren bir sinyal kaydetti.
Sovyetler derhal denizaltıyı bulmak için büyük bir arama operasyonu başlattı. Fakat iki ay süren arama çalışmaları sonuçsuz kaldı ve K-129, 83 mürettebatıyla kayıp ilan edildi.
CIA, inanılmaz bir operasyon planladı.
Sovyetlerin başarısız arama operasyonunun akabinde, Amerikan donanması harekete geçti. Eski bir nükleer denizaltı USS Halibut, özel operasyonlar için bir casus gemisine dönüştürüldü.
Sonar ve uydu teknolojileriyle donatılan gemi, K-129’un enkazını bulmayı başardı. Fakat denizaltı, deniz düzeyinden 5.000 metre derinlikteydi. Bu kadar derin bir noktadan denizaltıyı çıkarmak, muazzam bir mühendislik ve planlama gerektiriyordu.
CIA, bu vazifesi örtbas etmek için milyarder Howard Hughes’u devreye soktu. Hughes, derin deniz madenciliği mazeretiyle Hughes Glomar Explorer isimli bir gemiyi inşa ettirdi.
Gemi, aslında devasa bir pençe taşıyordu. Bu pençe, denizaltıyı okyanusun derinliklerinden çıkaracak halde tasarlanmıştı. Gemi, dikkat çekmeden çalışmalarını sürdürebilmek için bir maden araştırma gemisi üzere görünüyordu.
1974 yılına gelindiğinde, altı yıl süren hazırlıklar tamamlandı ve Hughes Glomar Explorer, K-129’un bulunduğu bölgeye yanlışsız yola çıktı.
Görev sırasında Sovyet gemileri bölgeye gelerek durumu araştırmaya başladı. Sovyetler’in baskısı altında kalan CIA, operasyonu muvaffakiyetle sürdürdü ve denizaltıyı kaldırmaya başladı. Lakin denizaltının yarısı pençeden kayarak tekrar derinlere gömüldü.
Bu yarı başarısızlık bile CIA’in bir kısmını kurtarmasına yetti. Lakin operasyon daha fazla gizlenemedi ve bir sızıntı sonucunda Los Angeles Times, projeyi manşetlerine taşıdı.
Sovyetlerle ortadaki diplomatik istikrarlar göz önüne alındığında, CIA daha fazla risk almamaya karar verdi ve ikinci bir deneme yapılmadı.
