Dünyanın En Zengin ve En Fakir Dilleri Hangileri? Cevap Biraz Beyin Yakıcı!
Diller, insanlığın en büyük hazinelerinden biri. Kültürleri, tarihi ve insan tecrübesini nesilden nesle aktaran lisanlar, tıpkı vakitte bir toplumun fikir biçimini ve dünya görüşünü de yansıtıyor. Lakin her lisan tıpkı seviyede varlıklı değil. Pekala, “zengin dil” ne demek?
Bir lisanı güçlü kılan ögeler neler? Söz sayısı mı, sözlüğe giren madde başı mı yoksa çekimli sözler de dahil mi?
“Dünyanın en varlıklı dili” lisan bilimciler tarafından epeyce tartışılan bir bahis. Nedenini merak edenleri içeriğimize davet ediyoruz.
Zengin lisan nedir?
Aslında bir lisanın zenginliği; söz dağarcığı, tabir gücü, dil bilgisel yapılarının karmaşıklığı ve kültürel derinliği ile ölçülüyor. Güçlü bir lisan; birçok farklı his, niyet ve durumu söz edebilmek için geniş bir söz haznesine ve esnek lisan yapısına sahip.
Ayrıca o lisanın edebiyatı, sanatı ve bilimsel çalışmaları da zenginliğini belirleyen kıymetli faktörlerden. Varlıklı lisanlar de ekseriyetle geniş bir coğrafyaya yayılmış, birçok kültürden etkilenmiş ve tarihi derinliklere sahip lisanlar oluyor.
Ancak tüm bunlara bakılarak hangi lisanın en varlıklı lisan olduğunu belirlemek epey sıkıntı.
Dünyanın en güçlü lisanları diye arattığınızda karşınıza öncelikle İngilizce çıkacaktır.
Tartışmaya açık mevzunun başında İngilizce geliyor. Dünyada en çok konuşulan lisanlardan biri olması, bilim ve teknoloji üzere birçok alanda kullanılması İngilizceyi en varlıklı lisan mi yapıyor?
Bugün İngilizce sözlüğe baktığımızda 755.865 başlık sayısı görüyoruz. Başka lisanlarla karşılaştırıldığında en güçlü lisanlardan biri olarak kabul ediliyor fakat yeniden de birinci sırayı aldığı söylenemez zira listenin başında 1.149.538 husus başı ile Korece geliyor.
En büyük sorun aslında çekimler.
“Koşmak” ve “koşar” sözlerini başka mı sayıyoruz? Ya da sözlerin birden fazla manasını da dahil ediyor muyuz? Mesela Türkçeye baktığımızda “çıkmak” sözünün 54 farklı manası var.
İşin içine birleşik sözleri de eklediğimizde aslında işler daha da karışıyor. Kısa sözlerden uzun sözler üretmek de meselelerin başında geliyor.
Kelime sayısına nazaran bakacak olursak sıralama nasıl?
Eğer kelime sayısına göre en güçlü lisanı bulmak istersek de liste şöyle:
- Korece 1.149.538
- Portekizce 818.000
- Fince 800.000
- İngilizce 755.865
- İsveççe 600.000
- İtalyanca 500.000
- Japonca 500.000
- Litvanyaca 500.000
Bu listede Türkçe, Ötüken Sözlük’e nazaran Eski ve Orta Türkçe, Osmanlıca ve Çağdaş Türkçe de dahil olmak üzere 316.000 husus başı ile listede yer alıyor. TDK’nin 12. baskısı Türkçe sözlüğe baktığımızda karşımıza 82.135 unsur başı çıkıyor. 18.133 unsur içi olmak üzere kelam, terim, tabir ve manadan oluşan 132.334 kelam varlığı bulunuyor.
En yoksul lisanlar hangileri?
İzole toplamlarda konuşulan, kelime hazinesi sınırlı ve karmaşık sözler geliştirme kapasitesi düşük lisanlar yoksul lisanlar olarak tanımlanıyor. Bu lisanların pek birden fazla, çağdaş hayatın tesirlerine direnç göstermekte zorlanıyor ve vakitle kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya.
- Toki Pona 120
- Nahuatl 10.500
- İnguşça 11.142
- Malayalamca 16.000
Hangisi en güçlü lisan tartışmaya açık olsa da lisanın zenginliğini korumak ve bu çeşitliliği kuşaklara aktarmak insanlığın ortak mirası açısından epey değerli.
Diller hakkında daha fazla içerik için:
